Mareto 10, 46-52 Fänauhia

Täpati 28 no Àtopa 2018.

Fänauhia

ÔROÀ RËFOROMÄTIO

Taramo 126

1 Tire a te Moruta. I te faaòre-raa-hia e te Fatu te tïtïraa o Tiona, e au tätou i te feiä moemoeähia. 2 Î aè ra to tätou vaha i te àta i reira, e to tätou mau arero i te òaòa. Ua nä ô aè ra to roto i te êtene ra E òhipa rahi ta te Fatu i rave ia rätou nei 3 E òhipa rahi ta te Fatu i rave ia mätou nei, i òaòa ai mätou nei. 4 E faahoì mai ä, e te Fatu, i to mätou ra mau tïtï,  mai ta òe ä i faahoì mai i te pape tahe i àpatoà ra. 5 O tei ueue mä te roimata ra, e ôoti ia mä te òaòa. 6 O tei haere hoì e ueue i te huero mä te òto ra, e hoì faahou mai ä ia mä te òaòa, e mä te hopoi atoà mai i ta na ra mau ruru.

Ieremia 31.7-9

To te Fatu e to na nünaa taeraa i Tiona 7 Ua nä ô mai ra hoì te Fatu A himene mä te òaòa ia Iatöpa, a pii i rotopü i te feiä rarahi o te mau fenua ra e faaìte hua òutou, haamaitaì ä òutou, e nä ô e, e faaora, e te Fatu, i to òe taata, i te toeà o Ìteraèra. 8 Inaha, e arataì mai au ia rätou mai te fenua i te pae i àpatoèrau, e haaputuputu mai au ia rätou mai te mau hopeà mai o te fenua ra; o rätou, e te matapö, e te piriòì atoà ra, e te vahine hapü, e tei roohia-atoà-hia e te mauiui ra; e feiä rahi te hoì mai i ô nei. 9 Inaha, e haere mai rätou mä te òto, e mä te pure atoà ra rätou ia arataì mai au; e arataì au ia rätou i te pape rii tahe ra, i nä te èà manina, e òre ia rätou e turori i reira; ua riro hoì au ei metua no Ìteraèra, e o Èferaima, o to ù ia mätahiapo.

Hepera 5.1-6

1 O te mau tahuà rarahi atoà i mäìtihia no roto i te taata nei, ua haapaòhia ä ia na te taata, ei rave i te mau mea o te Atua ra, ei hopoi i te perotefora e te tütia täraèhara ra. 2 E tià hoì ia na ia aroha i te ìte òre, e te feiä i hapa, no te mea e àti atoà to na iho i te paruparu. 3 E no reira hoì, e püpü atoà o ia i te täraèhara i ta na iho hara, mai ta te taata atoà ra e tià ai. 4 E aore roa e taata e rave noa i teie nei tura no na iho, maori rä o tei parauhia e te Atua, mai ia Àarona ra. 5 Oia atoà hoì te Metia, eere to na i te faatura ia na iho o ia i riro ei tahuà rahi, na te Atua rä i faatura na tei parau mai ia na e O ta ù Tamaiti òe, i naùanei òe i fänauhia ai e au.

Märeto 10.46-52

Te faaora-raa-hia Paretimaio matapö

(Mät 20,29-34; Ruta èv 18,35-43)

46 Ua tae atu ra rätou i Ierito, e muri aè ra, ia haere ê o ia i Ierito, o ia e ta na mau pipi, e te taata atoà e rave rahi, te pärahi ra te tamaiti a Timaio, oia hoì Paretimaio matapö ra, i te pae äratià, te ani ra i te taoà. 47 E ìte aè ra o ia e, o Ietu i Nätareta ra, ua pii mai ra, nä ô mai ra. E te Tamaiti a Tävita ra, e Ietu e, e aroha mai òe ia ù. 48 E rave rahi tei aò atu ia na ia mämü o ia, rahi roa mai ra rä ta na pii. E te Tamaiti a Tävita e, e aroha mai òe ia ù. 49 Ua tià iho ra Ietu, ua faaue atu ra e parau atu ia na. Ua parau atu ra rätou i taua taata matapö ra, nä ô atu ra ia na. A faaitoito, a tià i nià; te parauhia mai ra òe e ana. 50 Ua haapae atu ra o ia i ta na àhu, tià aè ra i nià, haere mai ra ia Ietu ra. 51 Ua parau atu ra Ietu, nä ô atu ra ia na. Te hinaaro na òe ia aha atu vau ia òe. Ua parau mai ra taua matapö ra ia na E Raponi, ia ora ta ù mata. 52 Ua parau atu ra Ietu ia na A haere, ua ora òe i to faaroo. Ora iho ra ta na mata i reira ra, e ua pee mai ra ia Ietu i te äratià ra.

Manaò.

I teie mahana òaòa èi haamanaòraa na tätou i te mau òhipa i ravehia mai e te mau taata Reforomätio, i to rätou faahoìraa i te òhipa a te Ètärëtia i nià i te hinaaro o te Atua Nui Tumu Tahi ia ìtehia te tïtauraa faatupu Aroha e te here, i te mau taata atoà. Te ôroà Reforomatio, e ôroà tumu teie i roto i te mau Ètärëtia Porotetani o tei haamauhia te faaroo te tiàturiraa i nià ia Ietu Metia, te päpä o te niu aueue òre. Te faaìte märamarama nei te Pïpïria, oia hoì, te puta a te mau ìte no te Parau Atua, i te tumu hoê roa no te faaroo,  o Ietu Metia te Tamaiti fänau tähi a te Atua, te Faaora no teie nei ao. I teie mahana te hinaaro nei te nunaa faaroo porotetani e faaìte, na roto i te âau ànaanatae, i to tätou haamaitaìraa e to tätou mauruüru i te Atua, tei ìriti i te täpoì mata o to tätou mau tupuna, no te mea ua faaâpïhia to rätou âau na roto i te taiòraa i te Parau a te Atua, e ua tahe faahou te hoê pape ora i roto i to rätou värua e ua taiò-faahou-hia te Parau Maitaì hanahana no Ietu i nià i to na vairaa tumu i roto i te Ètärëtia no Ietu Metia. Te tumu o te Reforomatio, Mea na roto i te taata ra ia Maratino Rutero te tupuraa te parau no te Reforomatio i te 16 o te tënetere, e haamata na te fenua Heremani. I muri aè i to na tuatäpapa hohonuraa i te parau na te Atua, no nià i te parau no te huru faaòreraa hara ta te Atua i rave no te taata na roto i te faaroo e na roto atoà i te aroha rahi o te Atua. I turaì  ia Rutero ia uiui i nià i te òhipa e ravehia nei e te Ètärëtia Tatorita, ta na iho Ètärëtia metua no nià i te huru arataìraa e noaa mai ai te ora mure òre i te hoê taata ia hoo mai o ia i te hoê pepa tei parauhia te ‘’indulgences’’ e  parau haapäpüraa ia te reira e ö o ia i roto i te Patireia no te ora mure òre. Ia faaroo hoì tätou i te mau parau i ìritihia mai roto mai i na taiòraa e maha no teie mahana teie te haapotoraa,

 -Taramo 126, 6 O tei haere hoì e ueue i te huero mä te òto ra, e hoì faahou mai ä ia mä te òaòa, e mä te hopoi atoà mai i ta na ra mau ruru.

-Ieremia 31, 7 a pii i rotopü i te feiä rarahi o te mau fenua ra e faaìte hua òutou, haamaitaì ä òutou, e nä òe e faaora e te Fatu, i to òe taata, i te toeà o Ìteraèra.

-Hepera 5, 5 Oia atoà hoì te Metia, eere to na i te faatura ia na iho o ia i riro ei tahuà rahi, na te Atua rä i faatura na tei parau mai ia na e O ta ù Tamaiti òe, i naùanei òe i fänauhia ai e au.

-Märeto 10, 49 A faaitoito, a tià i nià; te parauhia mai ra òe e ana.

Ia au i te tiàturiraa no teie mau parau e haafaufaa ra i te pororaa no te ora o te taata, te òhipa i faatupu i roto i te tiàturiraa, E fäìraa teie, òia te tahi taata o ta te Atua Nui Tumu Tahi i färerei e o ta na iho faariroraa ei tävini no na. Te auraa, te mau taata atoà o tei pähono i te tïtauraa a te Atua Nui Tumu Tahi, aita atu ta na, te amoamoraa ia i te parau o te Atua ta na i färii i te pee, i te faatupu i to na hinaaro na te mau vähi atoà e taahihia e to na nau âvae. I roto i te roaraa o te tau ta na i rätere mai, tei heheu-noa-hia i mua ia na te parau o to na nünaa tei höroà ia na te itoito e te puai. Mai teie ta te Taramo e parau nei, 6 O tei haere hoì e ueue i te huero mä te òto ra, e hoì faahou mai ä ia mä te òaòa, e mä te hopoi atoà mai i ta na ra mau ruru. Ia faaroo hoì tätou i teie huru parau te haamanaò noa ra tätou i te tahi mau àito tei höroà i to rätou ora no te ueue i te parau tià i roto i to tätou iho nünaa. E rave rahi rätou tei rave i teie òhipa ia ora o Mäòhi Nui ta te tahi pae i ìte mea tià ia tätou ia haamanaò ia rätou i roto i teie ôroà faatïtïàifaroraa ta tätou e faahiti nei i to rätou mau iòa i roto i to tätou âau, ua ueuehia te parau faatupu ora tei päpähia i nià i te tiàmaraa tei faaàrepurepu te âau o te nünaa. Parau noa ai tätou i te parau no mau àito e ta rätou mau àroraa, hoê anaè rä fä, ia ora te nünaa ta te Atua Nui Tumu Tahi i haapärahi i nià i te tua o te fenua nei. Mai teie ta Ieremia e parau nei, 7 a pii i rotopü i te feiä rarahi o te mau fenua ra e faaìte hua òutou, haamaitaì ä òutou, e nä òe, e faaora e te Fatu i to òe taata, i te toeà o Ìteraèra. E parau teie no te oraraa i roto i te hau e hinaaro tumu te reira no te Atua ia tätou. E aha te mea e topa ai te hau i roto i te ôpü o te nünaa Mäòhi i teie mahana, inaha te vauvau e faahau nei i to na oraraa, ua pitaataa, ua pïtaotao, te faatïtïàifaroraa ia e tià  ia rave, te tahi faahoì-faahou-raa i te taata i nià i te mea ta te märamarama o te parau a te Atua e haapii maitaì mai ra ia na i te mau taime atoà. E räveà e tiàmä ai te taata tätaì tahi i te pae o to na feruriraa, te paeàu o ta na faaìteraa i to na manaò, e i te paeàu o ta na oraraa i te hinaaro o te Tumu Nui ia na. E faaâpïraa, e faatïtïàifaroraa, e faatiàmaraa, i pïhaì iho i teie mau òhipa mea tià ia ineine te ìmiraa räveà èi rautïraa i te âmahamaharaa i roto i te Ètärëtia, e i roto atoà i te nünaa. E mai te mea i teie mahana, te ìriti faahou nei tätou i te parau no te faatïtïàifaroraa mea tià atoà ia tätou ia pure no te mau âmaa faaroo tei na roto atu ia tätou tei tupu e tei riro èi mau maru metia o teie nei ao, a ìte tätou e, aita roa e noaa ia tätou, te faatupu i te faatura, mai te mea eita tätou e nä roto te faatupuraa e te oraraa i te faatura hinaarohia e to tätou Fatu e Ietu, mai teie parauraa ta Pauro i to Hepera 5 Oia atoà hoì te Metia, eere to na i te faatura ia na iho o ia i riro ei tahuà rahi, na te Atua rä i faatura na tei parau mai ia na e O ta ù Tamaiti òe, i naùanei òe i fänauhia ai e au. I roto i teie manaò e faahitihia ra, e parau hoê to te faatura e te fänau, eita te tahi e tano ia faataahia i te tahi, eita atoà rä to räua parau e tano ia faataa-ê-hia i to te Atua no na i parauhia ai to te fänau e na na hoì i hämani i te taata. Teie ua haamauhia te ôtià no te vähi i reira te taata e ìte ai, i reira hoì e faaìte ai i taua maitaì ra i faaìtehia ia na. Te haamataraa ia o te maitaì, to te taata ia ìteraa i te faatura ia na iho, oia hoì to òe ìteraa ia òe ei mea faufaa i mua i to òe iho mata. Te tanoraa mau, te faatura, eere i te tahi òhipa ta ù e rave no ù iho, no te taata atoà rä ta ù i òre i hinaaro ia topa i roto i te peàpeà, nä roto i to ù huru, ta ù parau, e te òhipa ta ù e rave. E tano tätou e parau e, ia ìte òe i te faatura ia òe iho, e ìte atoà òe i te faatura i te täuaro, ia au i te manaò e, ta òe i hinaaro ia ravehia no òe, te mea atoà ia e tano òe e rave atu no te tahi. Te òhipa ia i ravehia e na pipi ia au te faaueraa a Ietu teie to raua reo ia Paretimaio matapö ra, 49 A faaitoito, a tià i nià; te parauhia mai ra òe e ana. Te puai o Paretimaio to na tarià e to na vaha, ua faatoro ua pii i te tämataraa i te faatüàti i te maniania ta na e faaroo noa na i te mau mahana atoà, i te reo o teie na pipi, mai te tahi reo tei haafänau ia na i roto i te tahi ao mätau-òre-hia e ana. 50 Ua haapae atu ra o ia i ta na àhu, tià aè ra i nià, haere mai ra ia Ietu ra. 51 Ua parau atu ra Ietu, nä ô atu ra ia na. Te hinaaro na òe ia aha atu vau ia òe. Ua parau mai ra taua matapö ra ia na E Raponi, ia ora ta ù mata. 52 Ua parau atu ra Ietu ia na A haere, ua ora òe i to faaroo. Ora iho ra ta na mata i reira ra, e ua pee mai ra ia Ietu i te äratià ra.

Teraì òr. Faatura.

Reforomatio

                                                       

        

Ei òmuaraa.

                   Te òroà Reforomatio, o te hoê ia òroà tumu i roto i te mau Etaretia Porotetani o tei haamau i to rätou faaroo e to rätou tiàturiraa i nià ia Ietu Metia, te päpä e te niu aueue òre. Te faaìte maramarama nei te Pipiria, oia hoì, te puta a te mau ìte no te Atua, i te tumu hoê roa no te faaroo,  o Ietu Metia te Tamaiti a te Atua, te Faaora no teie nei ao.

                   Ua faataahia te tapati matamua no te àvaè Novema ei mahana haamanaòraa i te tupuraa no te Reforomatio. I taua mahana ra, ua hinaaro te nunaa faaroo porotetani e faaìte, na roto i te ààu ànaanatae, i to rätou haamaitaìraa e to rätou mauruuru i te Atua, tei ìriti i te tapoì mata o to rätou mau tupuna, no te mea ua faaâpïhia to rätou àau na roto i te taiòraa i te Parau a te Atua, e ua tahe faahou te hoê pape ora i roto i to rätou varua e ua mau faahou te Evaneria hanahana no Ietu i nià i to na vairaa tumu i roto i te Etaretia no Ietu Metia.

                   Te tumu o te Reforomatio.

                   Mea na roto i te taata ra ia Maratino Rutero te tupuraa te parau no te Reforomatio i te 16 o te tenetere, e haamata na te fenua Heremani ? I muri aè i to na tuatapapa hohonuraa i te parau na te Atua, no nià i te parau no te huru faaòreraa hara ta te Atua i rave no te taata na roto i te faaroo e na roto atoà i te aroha rahi o te Atua. I turai  ia Rutero ia uiui i nià i te òhipa e ravehia nei e te Etaretia Tatorita, ta na iho Etaretia metua no nià i te huru arataìraa e noaa mai ai te ora mure òre i te hoê taata ia hoo mai o ia i te hoê pepa tei parauhia te ‘’indulgences’’ e  parau haapäpuraa ia te reira e ö o ia i roto i te Patireia no te ora mure òre. A hiò na ta Ietu faaìteraa i roto i te Mataio i te pene 5 i te irava 1 e faaea i te irava 12, te faahiti nei O ia i ù nei te huru e tià e rave i ö ai i roto i te Patireia o te Atua. E aha ta te pipiria e haapii ra no nià i te parau no te ao a muri atu ? E aha te tahi mau raveà e tià i te taata tataì tahi ia rave ia fanaò o ia i te aroha e te haamaitairaa a te Atua? O te tahi teie mau uiuiraa tei uihia e Rutero. Ua tano anei te òhipa e ravehia ra e ta na iho Etaretia.

                   Te òpuaraa.

                   I muri aè i te hoê taime to na hiòhiòraa i te òhipa e tupu ra e te mau arataìraa hape i ravehia e te Etaretia, ua papaì o ia i na parau rarahi e 95 e to na patitiraa i nià i te ùputa no te fare pure no ‘’Castle, i te òire no Wittenberg’’ i te 31 no Atopa 1517. Na roto i te òhipa ta na i rave, e tano ia parauhia, ua àhuehue te ààu o te huifaaroo te feia tei òre i mauruuru, e tae noa atu te feia tei tuàti i nià i te òhipa i ravehia e Rutero. Ua Haaparare – atoà - hia teie mau parau i roto i te mau paroita no te fenua Heremani, èi faaìteraa i te manaò hohonu o Rutero, ia tuatapapahia teie mau manaò to na e te mau faatere o te Etaretia e tae noa atu hoi i te mau taote no te parau Atua.

                   Ia tupu te mau farereiraa i rotopu ia Rutero e te mau tià faatere o te Etaretia Tatorita, aita i matara te mau pahonoraa e hiaaihia ra e Rutero, i te mea hoi, te òhipa ta Rutero e ìte ra i roto i teie parau no hooraa i te parau no te “ Indulgences”, a tahi no tautururaa ia i te Etaretia no te paturaa i te hoê, fare No Petero tei parauhia te “ Basilique de Saint Pierre” e te piti, no te aufauraa ia i te hoê tarahu rahi a te Metua varua ra o Albrecht no Hohenzollern, no te tuhaa Mainz, i te fenua Heremani, e tarahu e vai ra i te fare moni no Fugger.

                   Ia au i te tuatapaparaa a Rutero, e òhipa tià òre teie e ravehia ra, no te mea te tahi raveà no te ìmiraa i te moni, o te hooraa ia i te mau “indulgences” ma te parau i te huifaaroo ia hoo mai rätou i teie mau parau , e parahiraa ia to rätou i roto i te Patireia o te Atua. Te òhipa i tupu maori ra to te taata ia hoo rahiraa mai teie mau parau, rahi noa atu a to oe hooraa mai taua mau parau ra, rahi atoà ia to oe mau parahiraa i roto i te patireia. O te òhipa teie tei turaì ia Rutero ia patoì i taua huru  arataìraa ra. Ua faarirohia te taiò 31 no Atopa 1517 ei taiò mahana i fanau mai ai te parau no te reforomatio. Ei tautururaa ia tätou no te ìteraa i na parau e 95 tei papaìhia e Rutero, teie ia i muri nei te huriraa no taua mau parau ra no roto mai i te hoê puta “ Carrière du Réformateur les travaux de Luther” o tei neneihia i roto i te òire no “Philadelphie”, i te fenua Marite e te piha neneiraa no Fortress 1957.

                                     

NA  PARAU  E  95  A  RUTERO.

parau 1 Te taime a parau ai to tätou Fatu o Ietu, a tatarahapa (Mataio 4: 17), te hinaaro ra o ia ia hoê te oraraa täatoà o te feia i tiàturi ia na, ia roaa te ora na roto i te tatarahapa.

parau 2 Taua parau no te tatarahapa eita ia e tià ia ravehia e aore ia faaòhipahia na roto i te tahi mau raveà tià òre, mai te ravehia e te mau faatere o te Etaretia.

parau 3 Te parau no te tatarahapa è ère ia i te hoê tatarahaparaa roto, Parau mau, mea faufaa, teie ra ia faaìte atoà  mai ra taua tatarahaparaa roto ra i te hoê hohoà e te hoê huru rapae no taua tatarahaparaa roto ra.

parau 4 Te utuà a te hara e vai noa ia mai te peu eita te parau no te fetiiraa, te pohehaeraa e matara i rapae i te hoê taata, e mai te peu eita o ia e o i te hoê arataìraa mau no te parau no te Patireia.

parau 5 Aita toa atu e mana to te papâ no te faaòre i te hara a te hoê taata maoti ra o te Fatu anaè.

parau 6 Aita e mana to te papâ no te òhipa faaòreraa hara  mai te peu e aita o ia iho na mua roa i ìte i te òhipa faaòreraa hara a te Atua.

         Mai te peu e rave noa te papâ taua òhipa ra na nià i to na  noa tiàraa papâ, e òhipa faufaa òre ia ta na e rave, aita te matararaa hara e tupu, e vai hara noa iho te taata, o te mea, na te taata noa e rave ra i taua òhipa ra è ère ra i ta te Atua.

parau 7  Eita atoà te òhipa no te mataraa hara e tupu  mai te peu e aita roa atu e tatarahaparaa i roto i te taata. Ia faahaèhaa te taata ia na iho i mua i te aro o te Fatu, ei reira o ia e haamaitaìhia ai.

Parau 8 Te haapii mai ra te àpaparaa no te parau na te Atua  (les canons de la Bible) e tupu te faaòreraa hara no te feia ora anaè, è ère ra no te feia pohepohe.

parau 9 Teie ra, ua tiàturi noa te papâ tei ia na anaè ra te Varua Maitai, te varua no te faatupuraa i te òhipa faa-òre-raa hara i nià i vêtahi fëia tei faaruè mai i teie nei ao, no roto i te tahi mau òhipa ta rätou i rave i roto anei i te Etaretia e aore ia i roto i te totaiete.

parau 10 Teie atoà ra, mai te peu te rave atoà ra te tahi mau metua varua i taua òhipa faa-òre-raa hara e aore ia te haamaitairaa i te feia pohepohe na roto noa i te òhipa rave peuhia, mea maitai taua mau tino ra ia faahaapahia e aore ia, ia faautuàhia.

         parau 11 Taua mau tino ra o te faahuru ê ra i te àpaparaa o te Pipiria, te ueue ra ia rätou i te hoê haapiiraa hape, mai taua enemi ra i roto i te parapore e ueue ra i te huero titania.( Mataio 13 : 25 ) .

parau 12 Ia au i te àpaparaa, e ravehia te tahi faautuàraa e aore ia faahaparaa i nià i te hoê taata i muri aè i te mau tuatapaparaa no te mau hape i ravehia e taua taata ra. Eita o ia e faautuà – noa - hia mai te peu aita e hapa i ìtehia.

parau 13 Te feia i faautuàhia e aita a rätou e hapa i rave, ia faatiàmahia o ia, eiaha ra ia faautuàhia.

parau 14 Te feia i faautuàhia no te parau tià  eiaha rätou e mataù, e aroha ra i te feia i faautuàhia mai. Na te aha e faaòre te mataù i roto i te hoê taata ? Na te here ia e te aroha. Ua parau hoi to tätou Fatu, e aroha atu i to enemi.

parau 15 Te mataù e te faariàrià, e huru iho - a te reira i roto i te taata, na te aroha ra e tuma i teie na mea i roto i te taata, no reira, eiaha e mataù i te parau, o te maitaì te reira.

parau 16  Te mataù e te faariàrià o te hoê te reira tuhaa a Hate areà te maitaì ,te aroha e te ora, e tuhaa ia no te patireia o te ora mure òre.

parau 17 No reira, mai te peu te ìte ra te hoê taata e haere to na varua i Hate, eiaha e mataù, ia parahi ra o ia i roto i te hau, ia iti to na mataù e ia rahi te hau i roto ia na.

parau 18  Teie ra, aita i haapapuhia na roto i te maramarama o te taata e aore ia te mau papaìraa moà i faahaere te o te hoê taata i raro i Hate eita te hoê mea e tupu mai.

parau 19  Teie atoà, aita tätou e papu maitaì ia haere te varua o te hoê taata i Hate, e mea papu o te vahi te reira no te ìno e aore ia no te pohe anaè, aita atu ai.

parau 20 E na reira, i te taime e parau ai te papâ i te òhipa faaòreraa i nià i vetahi mau taata, o to rätou anaè ia varua te ora mai e eita e pou i Hate, àreà te feia tei òre i haamaitaìhia e te papâ, e mea päpu maitaì e pou iho - a to rätou varua i Hate. E parau hape te reira.

parau 21 No reira, te mau tino e manaò haere ra na roto i te faaòhiparaa i te mau “indulgences” e òhipa hape atoà ta rätou e rave ra no te mea te manaò nei rätou e na teie mau “indulgences” e horoà mai i te ora mure òre no rätou.

parau 22 Te òhipa e tupu mai teie ia, te titau nei te mau taata i te haamaitaìraa a te papâ na roto i te hooraa mai i te mau “indulgences”. Ia na reira te mau taata atoà e ora mure òre ia to rätou. Aue ia haapiiraa i te hape e.

parau 23 Mai te peu te òhipa no titauraa i te haamaitairaa a te pape no te täatoà, e horoà – noa - hia ra no te feia haapaò maitaì anaè, i taua

taime ra, mea iti roa taua feia ra, no te mea tei te Atua ra te parau hopeà, è ère tei te papâ ra.

parau 24 E no reira, e riro e rave rahi te òre e mauruuru i  taua faanahoraa ra, ia maramarama rätou i te arataìraa e te haapiiraa a te pipiria.

parau 25 Taua mana ra e tiàturihia ra e te papâ e aore ia e te metua varua i nià i te parau  no te faaoraraa i te varua o te taata, ua parare ia i roto i te àmui – tahi - raa faaroo atoà o te Etaretia. To na auraa, ua parare ia teie mau haapiiraa hape o te tià ia faatitiàifarohia.

parau 26 Te rave nei te papâ i taua òhipa ra no te faaoraraa varua o te taata mai te mea ra o te Atua iho teie e rave nei i taua òhipa ra, mea tura e mea hanahana. Taua huru ra no te faaturori ia i te manaò o te taata.

parau 27 Te aò nei te pape e aore ia te mau metua varua, i te taime e faaroohia ai te paaìna o te moni a te taata i roto i te färii, i taua taime iho - a ra, e parahiraa to na i te Patireia.

parau 28 E mea papu maitaì ra te taime e paaìna ai te moni a te taata i roto i te färii, e rahi mai te nounou o te papâ e te mau metua varua. Te haere noa ra ia te taiòraa eihia moni e roaa mai, ua moèhia te Atua i taua taime ra.

parau 29 O vai ra ia te ìte papu maitaì e faaora – Mau - hia anei te varua o te taata na roto i ta rätou moni, a taa noa atu ai te parau no te metua varua ra o Severinus ( Saint  Severinus) e o Pascal ( Saint Pascal) ia au i te tahi ààmu tei faatiàhia.

parau 30 Aore e taata i raro aè i teie raì i ìte papu tei roto anei o ia i te parau no te ora mure òre e aore ia tei Hate. To tätou parau tei roto anaè i te rima o to tätou Fatu

parau 31 Eita paha e òre te rahiraa taata tei hoo mai i te mau “indulgences”, aita paha e parahiraa aè i roto i te patireia.

parau 32 Te feia tei tiàturi papu e, e na roto i to rätou hooraa mai i te mau “indulgences” e parahiraa papu to rätou i te Patireia, ia faahapahia taua feia ra e ia faautuàhia rätou e tae noa atu i te feia tei hoo atu i taua mau parau ra.

parau 33  Ia vai ara noa te hui faaroo i mua i te feia tei parau e, te òhipa haamaitaìraa a te papâ o te horoà rahi ia te reira a te Atua ia na na roto i te parau no te varua. Ua faaòre anaè te papâ i te hara a te hoê taata, o te Atua iho te reira e òhipa ra. E haapiiraa hape rahi te reira.

parau 34 no te mea ua haamauhia te parau no te “indulgences” no te hinaaro noa o te taata, è ère ra to te Atua. aita te Atua i faanaho i ta na òhipa faaora na roto i te “indulgences”.

         parau 35  E no reira, te feia e aò haere e ia hoo iho a te taata i taua mau parau ra oia hoi te “indulgences”, è ère te reira i te faanahoraa teretetiano. E faanahoraa ètene ra.

parau 36 Te hoê teretetiano tei ìte maitaì i te òpuaraa faaora a te Atua i te taata nei, eita o ia e hoo mai i taua mau parau ra, e ìte ra o ia e òhipa haavarevare noa te reira.

parau 37 Te hoê teretetiano, e ora ra e aore ia tei pohe, tei haapapu i to na faaroo i roto i te Fatu ra ia Ietu, te ora ra o ia i roto i te haamaitaìraa atoà a te Fatu ma te rave òre mai i te mau “indulgences”.

parau 38 Teie ra, ua tiàturi atoà mai te taata e ia au i te mau pororaa, i nià i te mana o te papâ, te tiàturi ra e, te papâ o te tià ia o te Atua i roto i teie nei ao.

parau 39 E no reira, i mua i taua huru ra, mea huru fifi ia parau i te taata no te mau hape rahi e tupu ra no te mea atoà hoi ua aahia taua mau arataìraa hape ra i roto i to rätou  feruriraa, teie ra eiaha e tuu, ia matara iho - a taua mau ìno ra i rapae i to rätou upoo, a haapii atu ai i te mau arataìraa e te mau haapiiraa mau.

parau 40 Te hoê teretetiano mau e tamau noa o ia i te ìmi i te here i to na taata tupu, no te faaòreraa i te hara mai te peu ua tupu mai te hara, eita ra o ia e faaòre i ta vetahi hara na roto i te hooraa i te mau “indulgences” o te hiò ìno ia te tahi i te tahi.

parau 41 E no reira, ia haapaò mai te mau teretetiano i te mau aòraa a te papâ i nià i te parau no te mau “indulgences”, a riro te taata teretetiano i te tiàturi e, e mea faahiahia aè te mau “indulgences” i te tahi atu mau òhipa hau atu i te maitaì.

parau 42 Ia haapiihia te taata teretetiano e è ère te òhipa no te hooraa mai i te mau “indulgences” i te mea faufaa. E aore noa te reira, aita to na e faufaa.

parau 43 Ia haapii te taata teretetiano e te òhipa no te tautururaa i te feia veve e aore ia te feia i roto i te àti e te hiaai, mea faufaa aè te reira i te hoo mai i te mau “indulgences”.

         parau 44 No te mea, e hotu rahi mai te here e te aroha na roto i te òhipa maitaì. E òre roa te taata e tupu mai na roto i te maitaì ia hoo anaè mai i te mau “indulgences”. E rahi roa atu o ia i te ìno - raa.

parau 45 Ia haapiihia te taata teretetiano e o tei tauturu i te feia riirii, teie ra ua horoà te moni no te hoo mai i te mau “ indulgences”, ua hoo mai o ia i te riri o te Atua.

parau 46 Ia haapiihia te taata teretetiano, noa atu te iti o ta rätou faufaa e vai ra, ia vai iho ia no to rätou oraraa ùtuafare eiaha ra e haamauàhia na roto i te hooraa mai i te “indulgences”.

         parau 47 Ia haapiihia te taata teretetiano te parau no te hooraa mai i te mau “indulgences è ère ia te hoê faaheporaa, e tiàmaraa ra to te taata. È ère i te hoê faaueraa.

parau 48 Ia haapiihia te taata teretetiano, e ia pure no te papâ e no te Etaretia, tei hahi i roto i ta rätou arataìraa, ia àraara to rätou mata, è ère te moni te tuhaa pororaa evaneria a te Etaretia, o te Fatu ra.

parau 49 Ia haapiihia te taata teretetiano e , è ère mau  te mau “indulgences” i te mea faufaa te mataùraa ra i te Atua, o te reira te mea faufaa.

parau 50 Ia haapiihia te taata teretetiano e, mai te peu e ua ìte mau a te papa i te faufaa òre o te indulgences” mea maitaì te òpuaraa no te paturaa i te hoê  pure no Petero ia faaòrehia, i te faatià noa  i taua fare ra na roto i te moni haavarevare tei roaa mai na roto i te “indulgences”.

parau 51 Mea maitaì te papa iho ia horoà i te rahi o ta na faufaa no te hamaniraa i taua fare pure ra, e aore ia, ia òpere ta na rahiraa taoà na te feia riirii. E taata moni hoi te pape.

parau 52  E pohe to te feia tei tiàturi e tei hoo mai i te mau “indulgences” ei raveà no rätou no te titau i te ora i te ora mure òre e aore ia tei tiàturi atoà i te mau haapiiraa a te papa. Mea maitaì aè i taua taata ra ia taorahia o ia i raro i te tai.

parau 53 Na roto i te mau “indulgences”, ua riro atu ra te taata tei enemi no te Metia no te mea è ère faahou te parau no te Evaneria o tei aòhia, te parau ra no te mau “indulgences”. O te reira ia te parau rahi i roto i te mau aòraa a te papa e te mau metua varua.

parau 54 I taua taime ra, te huna ra ia te Parau a te Atua, e te faarahihia nei te parau o te taata.

parau 55 Eita e òre no te faarahi faahou atu a i te parau no te mau ”indulgences”, o te riro hoi ei òhipa faufaa òre roa, e pâtêhia ia te hoê oê, e faatupuhia te hoê taahiraa rahi e faatupuhia te hoê òroà rahi, areà ra no te Evaneria, no te Parau a te Atua, tei riro hoi ei òhipa faufaa rahi mau, aita ia e faanahoraa e rave – noa - hia aè.

         parau 56 Te mau faufaa a te Etaretia e aore ia te mau horoà a te taata, aita hoê aè faatitiàifaroraa. Tei hea mau na te faufaa a te Etaretia i te òhiparaahia ?

parau 57 E parau tià, è ère te mau “indulgences” i te mea òpere noa mea hoo ra. I muri mai, aita hoê aè faanahoraa ia tià i te taata ia ìte te mau faufaa i roaa mai.

        

parau 58  Eita te feia moà e haamaitaìhia ra na roto i taua huru, na te parau no te pohe e te Tiàfaahouraa o te Fatu e faatupu i te hoê tauiraa roto o te taata i nià i t èà no te ora mure òre, è ère ra na te mau “indulgences”.

parau 59 Ua parau na te metua varua ra o Saint Laurence, te feia veve i roto i te Etaretia ua riro rätou ei poe no te Etaretia.

parau 60 Ma te òre e tuatapapa hohonu roa i taua parau ra, e parau tätou, te mau faufaa o te Etaretia tei horoàhia mai e to tätou Fatu, ua faaìtehia mai ia tätou na roto i te hohoà no te faahaehaa.

parau 61 E parau mau, eita te mana e te hanahana o te papa e ravaai no te òhipa faaòreraa hara e no te Faaoraraa i te varua o te taata, è ère o ia i te Atua, taata noa ra.

parau 62 Te faufaa papu a te Etaretia o te Evaneria hanahana ia o te Fatu tei faaìte mai i te taata i te hanahana rahi o te Atua.

parau 63 Teie ra, i roto i taua Evaneria a to tätou Fatu, eita e maraa i te taata ia haapaò na roto i to na huru taata mai te peu aita mau a te Varua o te Fatu e òhipa i roto i taua taata ra, no te mea te hoê o te  mau haapiiraa teie ia riro to mua e no muri e to muri ei no mua.(Mataio 20:16).

parau 64 Taua haapiiraa atoà ra ta te mau “indulgences” e haapii ra, teie ra, ia hiò mataìhia, te tutonu nei te manaò i nià i te parau, e riro to muri ei no mua.

parau 65 Aita te mau haapiiraa a te Evaneria e tuàti ra i te mau arataìraa a te “”indulgences” no te mea te ravaai rahi nei te mau “indulgences” i te taoà e te faufaa a te taata.

parau 66 E no reira, mea papu maitaì, ua niuhia te mau haapiiraa a te àmu “indulgences” i nià i te taoà a te taata.

parau 67  Te pororaa parau a te papa e te Etaretia no te faufaa o te mau “indulgences” ua riro ia ei raveà faatianianiraa i te taata.

parau 68 O te òhipa ìno roa aè te reira ia faaauhia i nià i te mau haapiiraa no te here rahi o te Atua i te taata nei tei faaìtehia na roto i te tatauro o te Metia.

parau 69 Te titauhia ra i te mau metua varua ia faahanahana i te papa no to na haamauraa i taua mau “indulgences” ia au i ta rätou parau ei maitaì no te taata no to na ora no amuri atu.

         parau 70  Aita taua mau metua varua e ìte ra e tei roto atoà rätou i te faautuàraa a te Atua, rätou i faahanahana i te papâ.

parau 71 Te feia te òre ra e faaìte i te parau tià e te òre ra e faaìte i te auraa hohonu no te mau “indulgences”, ia anatemahia rätou.

        

parau 72 Teie ra, ia haamaitaìhia te feia e faaìte ra i te parau tià no te auraa mau no taua mau “indulgences” ra.

parau 73 Mai te papa atoà tei faatae ûàna i to na riri i nià i te feia tei patoì i te mau “indulgences”, ia na reira – atoà - hia te feia e hoo ra i taua mau parau ra, ia anatemahia – atoà - hia rätou.

parau 74 Ia na reira – atoà - hia te feia e parau e e te feia e patoì ra i te mau “indulgences” te patoì ra i te aroha e te here o te atua, taua feia ra, ia anatema – atoà - hia.

parau 75 Te feia e faarahi mau ra i te parau no te “indulgences” e tei faaiti i te here o te Atua, ua maamaahia taua feia ra.

parau 76 E parau ra, aita hoê aè vahi e tià ai te mau “indulgences” e faaòre i te hara a te taata, eita atoà e faaora i te varua o te taata.

parau 77 Na roto i te parauraa e mea hanahana aè e e mea rahi aè te papa i te mau Apotetoro e mea rahi atoà aè ia Ietu, e arataìraa hape mau te reira.

parau 78  E parau ra, aita atu e taoà rahi hau atu i te papa maori ra, o to tätou Fatu e ta na Evaneria tei faaìte mai te mau horoà rau a te varua.

parau 79 Te parauraa e ua tuàti te parau no te pohe o te Metia i nià i te tatauro e te mau haapiiraa a te mau “indulgences” o tei faaterehia e te feia moà i roto i te Etaretia, e òhipa faainaina Atua te reira.

parau 80 Taua mau haapiiraa ra o te haapararehia i roto i te àmui – tahi - raa faaroo atoà, tei hea roa to rätou haamauraa i taua huru haapiiraa no hea mai ta rätou mau arataìraa ?

parau 81 Te reira atoà huru arataìraa ra, mea fifi roa i te taata teretetiano ia ìmi i taua mau huru haapiiraa ra i roto i te parau a te Atua.

parau 82 Oia atoà teie parau, no hea roa te mana o te papa no te faaora i te varua o te taa ta e inaha te anihia nei te tahi mau tuhaa moni i te taata no taua òhipa ra, e tià ai ia tätou ia uiui e, e mea hoo anei te ora o te taata ? Inaha, te haapii ra te pipiria, te horoà a te Atua no te ora, è ère ia i ta te aufau.

parau 83 Oia atoà teie uiuiraa, no te aha te Etaretia i haamau ai i te hoê òroà tumu no te feia pohepohe e inaha ia hiòhia, e mau òhipa rarahi o te ravehia no te haamanaòraa i taua feia pohepohe ra ? È ère hoi te Atua no te feia pohe, no te feia ora ra.

parau 84 Oia atoà teie parau, no te aha mau na e tià ai i te hoê taata hara ia aufau i te tahi tino moni no te faaòreraa i ta na mau hara, e ia haapii – atoà - hia te feia teretetiano ia tiàturi i taua àhuru haapiiraa ra.

parau 85 Oia  atoà teie parau, no te aha i faahuru – ê - hia ai te mau haapiiraa no te òhipa faaòreraa hara i roto i te àpaparaa o te pipiria, no te haafaufaaraa i te mau parau no roto mai i te “indulgences ?

parau 86 Ia hiòhia, no te aha e titau ai te moni a te feia riirii no te hamaniraa i te fare pure no Petero, no te aha eita e rave i te moni a te papa no te mea e taata moni o ia, no te hamaniraa i taua fare pure ra

parau 87 No te aha te papa i rave ai i te tahi faanahoraa ta - ê atu i ta te pipiria no te faaturoriraa i te tiàturiraa o te taata ?

parau 88 Mai te peu e haamaitaì noa te papa i te rahiraa tauatini taata hanere aè taime i te mahana, e Etaretia mau ra anei  te reira ? E aore ia e Etaretia na te papa noa, e aha mau na ta na huru faaìteraa.

         parau 89 Mai te peu te aò ra te papa i te òhipa no te faaoraraa varua o te taata na roto i te mau “indulgences”, aita mau a te reira hoê aè tuàtiraa i te faaìteraa a to tätou Fatu i roto i ta na Evaneria.

parau 90 Na roto i te faaheporaa i te mau taata atoà, ia tiàturi papu i te arataìraa a te mau “indulgences” te faaìte ra ia te reira i te taata i te hoê hohoà no te papa e no te Etaretia i to na faufaa òre, è ère i te mea tià ia faahepohia i te hoê taata, eita o ia e riro ei teretetiano òaòa.

parau 91 Àhiri i porohia te mau parau no te “indulgences” na roto i te arataìraa a te pipiria, aita ia e fifi e ìtehia, aita atoà e manaò patoì e fanau mai.

parau 92  Teie ra, è ère roa atu te òhipa e tupu ra, ua riro noa te reira mai te hohoà no taua mau perofeta ra tei parau e : Ei hau, ei hau e inaha aita e hau ( Ieremia 6: 14).

parau 93 E ao to te feia tei poro haere i te parau, e tatauro, e tatauro,, a amo i te tatauro o te Fatu.

parau 94 Ia ara te mau teretetiano atoà i mua i te mau haapiiraa hape o te tià e faaturori i to rätou faaroo, ia tiàturi papu rätou i te Metia ra ia Ietu o ia anaè te upoo o te Etaretia, aita atu. È ère ra te papa e ta na mau faanahoraa – tià - òre.

parau 95 O ia anaè, te Metia ra ia Ietu, o te arataì i te fëia i tiàturi ia na na roto i te ùputa e tae ai i te Patireia, te ùputa pirihaò, ùputa hinaaro – òre - hia e te taata ia haere, teie ra e arataì taua ùputa ra i te taata i roto i te ao no te ora mure òre àreà te mau “indulgences” e arataì ia i te taata i roto i te ao no te pohe mure òre.(Òhipa  41 : 22)

         Ia tauturu mai te Fatu ia ù, o Rutero tavini, i roto i te òhipa taù i rave no to na anaè hanahana, eiaha ra to ù . Shalom ....... èi ia Hau....

        

Indulgence de 1521.                     

                  

Reforomatio

                                                       

        

Ei òmuaraa.

                   Te òroà Reforomatio, o te hoê ia òroà tumu i roto i te mau Etaretia Porotetani o tei haamau i to rätou faaroo e to rätou tiàturiraa i nià ia Ietu Metia, te päpä e te niu aueue òre. Te faaìte maramarama nei te Pipiria, oia hoì, te puta a te mau ìte no te Atua, i te tumu hoê roa no te faaroo,  o Ietu Metia te Tamaiti a te Atua, te Faaora no teie nei ao.

                   Ua faataahia te tapati matamua no te àvaè Novema ei mahana haamanaòraa i te tupuraa no te Reforomatio. I taua mahana ra, ua hinaaro te nunaa faaroo porotetani e faaìte, na roto i te ààu ànaanatae, i to rätou haamaitaìraa e to rätou mauruuru i te Atua, tei ìriti i te tapoì mata o to rätou mau tupuna, no te mea ua faaâpïhia to rätou àau na roto i te taiòraa i te Parau a te Atua, e ua tahe faahou te hoê pape ora i roto i to rätou varua e ua mau faahou te Evaneria hanahana no Ietu i nià i to na vairaa tumu i roto i te Etaretia no Ietu Metia.

                   Te tumu o te Reforomatio.

                   Mea na roto i te taata ra ia Maratino Rutero te tupuraa te parau no te Reforomatio i te 16 o te tenetere, e haamata na te fenua Heremani ? I muri aè i to na tuatapapa hohonuraa i te parau na te Atua, no nià i te parau no te huru faaòreraa hara ta te Atua i rave no te taata na roto i te faaroo e na roto atoà i te aroha rahi o te Atua. I turai  ia Rutero ia uiui i nià i te òhipa e ravehia nei e te Etaretia Tatorita, ta na iho Etaretia metua no nià i te huru arataìraa e noaa mai ai te ora mure òre i te hoê taata ia hoo mai o ia i te hoê pepa tei parauhia te ‘’indulgences’’ e  parau haapäpuraa ia te reira e ö o ia i roto i te Patireia no te ora mure òre. A hiò na ta Ietu faaìteraa i roto i te Mataio i te pene 5 i te irava 1 e faaea i te irava 12, te faahiti nei O ia i ù nei te huru e tià e rave i ö ai i roto i te Patireia o te Atua. E aha ta te pipiria e haapii ra no nià i te parau no te ao a muri atu ? E aha te tahi mau raveà e tià i te taata tataì tahi ia rave ia fanaò o ia i te aroha e te haamaitairaa a te Atua? O te tahi teie mau uiuiraa tei uihia e Rutero. Ua tano anei te òhipa e ravehia ra e ta na iho Etaretia.

                   Te òpuaraa.

                   I muri aè i te hoê taime to na hiòhiòraa i te òhipa e tupu ra e te mau arataìraa hape i ravehia e te Etaretia, ua papaì o ia i na parau rarahi e 95 e to na patitiraa i nià i te ùputa no te fare pure no ‘’Castle, i te òire no Wittenberg’’ i te 31 no Atopa 1517. Na roto i te òhipa ta na i rave, e tano ia parauhia, ua àhuehue te ààu o te huifaaroo te feia tei òre i mauruuru, e tae noa atu te feia tei tuàti i nià i te òhipa i ravehia e Rutero. Ua Haaparare – atoà - hia teie mau parau i roto i te mau paroita no te fenua Heremani, èi faaìteraa i te manaò hohonu o Rutero, ia tuatapapahia teie mau manaò to na e te mau faatere o te Etaretia e tae noa atu hoi i te mau taote no te parau Atua.

                   Ia tupu te mau farereiraa i rotopu ia Rutero e te mau tià faatere o te Etaretia Tatorita, aita i matara te mau pahonoraa e hiaaihia ra e Rutero, i te mea hoi, te òhipa ta Rutero e ìte ra i roto i teie parau no hooraa i te parau no te “ Indulgences”, a tahi no tautururaa ia i te Etaretia no te paturaa i te hoê, fare No Petero tei parauhia te “ Basilique de Saint Pierre” e te piti, no te aufauraa ia i te hoê tarahu rahi a te Metua varua ra o Albrecht no Hohenzollern, no te tuhaa Mainz, i te fenua Heremani, e tarahu e vai ra i te fare moni no Fugger.

                   Ia au i te tuatapaparaa a Rutero, e òhipa tià òre teie e ravehia ra, no te mea te tahi raveà no te ìmiraa i te moni, o te hooraa ia i te mau “indulgences” ma te parau i te huifaaroo ia hoo mai rätou i teie mau parau , e parahiraa ia to rätou i roto i te Patireia o te Atua. Te òhipa i tupu maori ra to te taata ia hoo rahiraa mai teie mau parau, rahi noa atu a to oe hooraa mai taua mau parau ra, rahi atoà ia to oe mau parahiraa i roto i te patireia. O te òhipa teie tei turaì ia Rutero ia patoì i taua huru  arataìraa ra. Ua faarirohia te taiò 31 no Atopa 1517 ei taiò mahana i fanau mai ai te parau no te reforomatio. Ei tautururaa ia tätou no te ìteraa i na parau e 95 tei papaìhia e Rutero, teie ia i muri nei te huriraa no taua mau parau ra no roto mai i te hoê puta “ Carrière du Réformateur les travaux de Luther” o tei neneihia i roto i te òire no “Philadelphie”, i te fenua Marite e te piha neneiraa no Fortress 1957.

                                     

NA  PARAU  E  95  A  RUTERO.

parau 1 Te taime a parau ai to tätou Fatu o Ietu, a tatarahapa (Mataio 4: 17), te hinaaro ra o ia ia hoê te oraraa täatoà o te feia i tiàturi ia na, ia roaa te ora na roto i te tatarahapa.

parau 2 Taua parau no te tatarahapa eita ia e tià ia ravehia e aore ia faaòhipahia na roto i te tahi mau raveà tià òre, mai te ravehia e te mau faatere o te Etaretia.

parau 3 Te parau no te tatarahapa è ère ia i te hoê tatarahaparaa roto, Parau mau, mea faufaa, teie ra ia faaìte atoà  mai ra taua tatarahaparaa roto ra i te hoê hohoà e te hoê huru rapae no taua tatarahaparaa roto ra.

parau 4 Te utuà a te hara e vai noa ia mai te peu eita te parau no te fetiiraa, te pohehaeraa e matara i rapae i te hoê taata, e mai te peu eita o ia e o i te hoê arataìraa mau no te parau no te Patireia.

parau 5 Aita toa atu e mana to te papâ no te faaòre i te hara a te hoê taata maoti ra o te Fatu anaè.

parau 6 Aita e mana to te papâ no te òhipa faaòreraa hara  mai te peu e aita o ia iho na mua roa i ìte i te òhipa faaòreraa hara a te Atua.

         Mai te peu e rave noa te papâ taua òhipa ra na nià i to na  noa tiàraa papâ, e òhipa faufaa òre ia ta na e rave, aita te matararaa hara e tupu, e vai hara noa iho te taata, o te mea, na te taata noa e rave ra i taua òhipa ra è ère ra i ta te Atua.

parau 7  Eita atoà te òhipa no te mataraa hara e tupu  mai te peu e aita roa atu e tatarahaparaa i roto i te taata. Ia faahaèhaa te taata ia na iho i mua i te aro o te Fatu, ei reira o ia e haamaitaìhia ai.

Parau 8 Te haapii mai ra te àpaparaa no te parau na te Atua  (les canons de la Bible) e tupu te faaòreraa hara no te feia ora anaè, è ère ra no te feia pohepohe.

parau 9 Teie ra, ua tiàturi noa te papâ tei ia na anaè ra te Varua Maitai, te varua no te faatupuraa i te òhipa faa-òre-raa hara i nià i vêtahi fëia tei faaruè mai i teie nei ao, no roto i te tahi mau òhipa ta rätou i rave i roto anei i te Etaretia e aore ia i roto i te totaiete.

parau 10 Teie atoà ra, mai te peu te rave atoà ra te tahi mau metua varua i taua òhipa faa-òre-raa hara e aore ia te haamaitairaa i te feia pohepohe na roto noa i te òhipa rave peuhia, mea maitai taua mau tino ra ia faahaapahia e aore ia, ia faautuàhia.

         parau 11 Taua mau tino ra o te faahuru ê ra i te àpaparaa o te Pipiria, te ueue ra ia rätou i te hoê haapiiraa hape, mai taua enemi ra i roto i te parapore e ueue ra i te huero titania.( Mataio 13 : 25 ) .

parau 12 Ia au i te àpaparaa, e ravehia te tahi faautuàraa e aore ia faahaparaa i nià i te hoê taata i muri aè i te mau tuatapaparaa no te mau hape i ravehia e taua taata ra. Eita o ia e faautuà – noa - hia mai te peu aita e hapa i ìtehia.

parau 13 Te feia i faautuàhia e aita a rätou e hapa i rave, ia faatiàmahia o ia, eiaha ra ia faautuàhia.

parau 14 Te feia i faautuàhia no te parau tià  eiaha rätou e mataù, e aroha ra i te feia i faautuàhia mai. Na te aha e faaòre te mataù i roto i te hoê taata ? Na te here ia e te aroha. Ua parau hoi to tätou Fatu, e aroha atu i to enemi.

parau 15 Te mataù e te faariàrià, e huru iho - a te reira i roto i te taata, na te aroha ra e tuma i teie na mea i roto i te taata, no reira, eiaha e mataù i te parau, o te maitaì te reira.

parau 16  Te mataù e te faariàrià o te hoê te reira tuhaa a Hate areà te maitaì ,te aroha e te ora, e tuhaa ia no te patireia o te ora mure òre.

parau 17 No reira, mai te peu te ìte ra te hoê taata e haere to na varua i Hate, eiaha e mataù, ia parahi ra o ia i roto i te hau, ia iti to na mataù e ia rahi te hau i roto ia na.

parau 18  Teie ra, aita i haapapuhia na roto i te maramarama o te taata e aore ia te mau papaìraa moà i faahaere te o te hoê taata i raro i Hate eita te hoê mea e tupu mai.

parau 19  Teie atoà, aita tätou e papu maitaì ia haere te varua o te hoê taata i Hate, e mea papu o te vahi te reira no te ìno e aore ia no te pohe anaè, aita atu ai.

parau 20 E na reira, i te taime e parau ai te papâ i te òhipa faaòreraa i nià i vetahi mau taata, o to rätou anaè ia varua te ora mai e eita e pou i Hate, àreà te feia tei òre i haamaitaìhia e te papâ, e mea päpu maitaì e pou iho - a to rätou varua i Hate. E parau hape te reira.

parau 21 No reira, te mau tino e manaò haere ra na roto i te faaòhiparaa i te mau “indulgences” e òhipa hape atoà ta rätou e rave ra no te mea te manaò nei rätou e na teie mau “indulgences” e horoà mai i te ora mure òre no rätou.

parau 22 Te òhipa e tupu mai teie ia, te titau nei te mau taata i te haamaitaìraa a te papâ na roto i te hooraa mai i te mau “indulgences”. Ia na reira te mau taata atoà e ora mure òre ia to rätou. Aue ia haapiiraa i te hape e.

parau 23 Mai te peu te òhipa no titauraa i te haamaitairaa a te pape no te täatoà, e horoà – noa - hia ra no te feia haapaò maitaì anaè, i taua

taime ra, mea iti roa taua feia ra, no te mea tei te Atua ra te parau hopeà, è ère tei te papâ ra.

parau 24 E no reira, e riro e rave rahi te òre e mauruuru i  taua faanahoraa ra, ia maramarama rätou i te arataìraa e te haapiiraa a te pipiria.

parau 25 Taua mana ra e tiàturihia ra e te papâ e aore ia e te metua varua i nià i te parau  no te faaoraraa i te varua o te taata, ua parare ia i roto i te àmui – tahi - raa faaroo atoà o te Etaretia. To na auraa, ua parare ia teie mau haapiiraa hape o te tià ia faatitiàifarohia.

parau 26 Te rave nei te papâ i taua òhipa ra no te faaoraraa varua o te taata mai te mea ra o te Atua iho teie e rave nei i taua òhipa ra, mea tura e mea hanahana. Taua huru ra no te faaturori ia i te manaò o te taata.

parau 27 Te aò nei te pape e aore ia te mau metua varua, i te taime e faaroohia ai te paaìna o te moni a te taata i roto i te färii, i taua taime iho - a ra, e parahiraa to na i te Patireia.

parau 28 E mea papu maitaì ra te taime e paaìna ai te moni a te taata i roto i te färii, e rahi mai te nounou o te papâ e te mau metua varua. Te haere noa ra ia te taiòraa eihia moni e roaa mai, ua moèhia te Atua i taua taime ra.

parau 29 O vai ra ia te ìte papu maitaì e faaora – Mau - hia anei te varua o te taata na roto i ta rätou moni, a taa noa atu ai te parau no te metua varua ra o Severinus ( Saint  Severinus) e o Pascal ( Saint Pascal) ia au i te tahi ààmu tei faatiàhia.

parau 30 Aore e taata i raro aè i teie raì i ìte papu tei roto anei o ia i te parau no te ora mure òre e aore ia tei Hate. To tätou parau tei roto anaè i te rima o to tätou Fatu

parau 31 Eita paha e òre te rahiraa taata tei hoo mai i te mau “indulgences”, aita paha e parahiraa aè i roto i te patireia.

parau 32 Te feia tei tiàturi papu e, e na roto i to rätou hooraa mai i te mau “indulgences” e parahiraa papu to rätou i te Patireia, ia faahapahia taua feia ra e ia faautuàhia rätou e tae noa atu i te feia tei hoo atu i taua mau parau ra.

parau 33  Ia vai ara noa te hui faaroo i mua i te feia tei parau e, te òhipa haamaitaìraa a te papâ o te horoà rahi ia te reira a te Atua ia na na roto i te parau no te varua. Ua faaòre anaè te papâ i te hara a te hoê taata, o te Atua iho te reira e òhipa ra. E haapiiraa hape rahi te reira.

parau 34 no te mea ua haamauhia te parau no te “indulgences” no te hinaaro noa o te taata, è ère ra to te Atua. aita te Atua i faanaho i ta na òhipa faaora na roto i te “indulgences”.

         parau 35  E no reira, te feia e aò haere e ia hoo iho a te taata i taua mau parau ra oia hoi te “indulgences”, è ère te reira i te faanahoraa teretetiano. E faanahoraa ètene ra.

parau 36 Te hoê teretetiano tei ìte maitaì i te òpuaraa faaora a te Atua i te taata nei, eita o ia e hoo mai i taua mau parau ra, e ìte ra o ia e òhipa haavarevare noa te reira.

parau 37 Te hoê teretetiano, e ora ra e aore ia tei pohe, tei haapapu i to na faaroo i roto i te Fatu ra ia Ietu, te ora ra o ia i roto i te haamaitaìraa atoà a te Fatu ma te rave òre mai i te mau “indulgences”.

parau 38 Teie ra, ua tiàturi atoà mai te taata e ia au i te mau pororaa, i nià i te mana o te papâ, te tiàturi ra e, te papâ o te tià ia o te Atua i roto i teie nei ao.

parau 39 E no reira, i mua i taua huru ra, mea huru fifi ia parau i te taata no te mau hape rahi e tupu ra no te mea atoà hoi ua aahia taua mau arataìraa hape ra i roto i to rätou  feruriraa, teie ra eiaha e tuu, ia matara iho - a taua mau ìno ra i rapae i to rätou upoo, a haapii atu ai i te mau arataìraa e te mau haapiiraa mau.

parau 40 Te hoê teretetiano mau e tamau noa o ia i te ìmi i te here i to na taata tupu, no te faaòreraa i te hara mai te peu ua tupu mai te hara, eita ra o ia e faaòre i ta vetahi hara na roto i te hooraa i te mau “indulgences” o te hiò ìno ia te tahi i te tahi.

parau 41 E no reira, ia haapaò mai te mau teretetiano i te mau aòraa a te papâ i nià i te parau no te mau “indulgences”, a riro te taata teretetiano i te tiàturi e, e mea faahiahia aè te mau “indulgences” i te tahi atu mau òhipa hau atu i te maitaì.

parau 42 Ia haapiihia te taata teretetiano e è ère te òhipa no te hooraa mai i te mau “indulgences” i te mea faufaa. E aore noa te reira, aita to na e faufaa.

parau 43 Ia haapii te taata teretetiano e te òhipa no te tautururaa i te feia veve e aore ia te feia i roto i te àti e te hiaai, mea faufaa aè te reira i te hoo mai i te mau “indulgences”.

         parau 44 No te mea, e hotu rahi mai te here e te aroha na roto i te òhipa maitaì. E òre roa te taata e tupu mai na roto i te maitaì ia hoo anaè mai i te mau “indulgences”. E rahi roa atu o ia i te ìno - raa.

parau 45 Ia haapiihia te taata teretetiano e o tei tauturu i te feia riirii, teie ra ua horoà te moni no te hoo mai i te mau “ indulgences”, ua hoo mai o ia i te riri o te Atua.

parau 46 Ia haapiihia te taata teretetiano, noa atu te iti o ta rätou faufaa e vai ra, ia vai iho ia no to rätou oraraa ùtuafare eiaha ra e haamauàhia na roto i te hooraa mai i te “indulgences”.

         parau 47 Ia haapiihia te taata teretetiano te parau no te hooraa mai i te mau “indulgences è ère ia te hoê faaheporaa, e tiàmaraa ra to te taata. È ère i te hoê faaueraa.

parau 48 Ia haapiihia te taata teretetiano, e ia pure no te papâ e no te Etaretia, tei hahi i roto i ta rätou arataìraa, ia àraara to rätou mata, è ère te moni te tuhaa pororaa evaneria a te Etaretia, o te Fatu ra.

parau 49 Ia haapiihia te taata teretetiano e , è ère mau  te mau “indulgences” i te mea faufaa te mataùraa ra i te Atua, o te reira te mea faufaa.

parau 50 Ia haapiihia te taata teretetiano e, mai te peu e ua ìte mau a te papa i te faufaa òre o te indulgences” mea maitaì te òpuaraa no te paturaa i te hoê  pure no Petero ia faaòrehia, i te faatià noa  i taua fare ra na roto i te moni haavarevare tei roaa mai na roto i te “indulgences”.

parau 51 Mea maitaì te papa iho ia horoà i te rahi o ta na faufaa no te hamaniraa i taua fare pure ra, e aore ia, ia òpere ta na rahiraa taoà na te feia riirii. E taata moni hoi te pape.

parau 52  E pohe to te feia tei tiàturi e tei hoo mai i te mau “indulgences” ei raveà no rätou no te titau i te ora i te ora mure òre e aore ia tei tiàturi atoà i te mau haapiiraa a te papa. Mea maitaì aè i taua taata ra ia taorahia o ia i raro i te tai.

parau 53 Na roto i te mau “indulgences”, ua riro atu ra te taata tei enemi no te Metia no te mea è ère faahou te parau no te Evaneria o tei aòhia, te parau ra no te mau “indulgences”. O te reira ia te parau rahi i roto i te mau aòraa a te papa e te mau metua varua.

parau 54 I taua taime ra, te huna ra ia te Parau a te Atua, e te faarahihia nei te parau o te taata.

parau 55 Eita e òre no te faarahi faahou atu a i te parau no te mau ”indulgences”, o te riro hoi ei òhipa faufaa òre roa, e pâtêhia ia te hoê oê, e faatupuhia te hoê taahiraa rahi e faatupuhia te hoê òroà rahi, areà ra no te Evaneria, no te Parau a te Atua, tei riro hoi ei òhipa faufaa rahi mau, aita ia e faanahoraa e rave – noa - hia aè.

         parau 56 Te mau faufaa a te Etaretia e aore ia te mau horoà a te taata, aita hoê aè faatitiàifaroraa. Tei hea mau na te faufaa a te Etaretia i te òhiparaahia ?

parau 57 E parau tià, è ère te mau “indulgences” i te mea òpere noa mea hoo ra. I muri mai, aita hoê aè faanahoraa ia tià i te taata ia ìte te mau faufaa i roaa mai.

        

parau 58  Eita te feia moà e haamaitaìhia ra na roto i taua huru, na te parau no te pohe e te Tiàfaahouraa o te Fatu e faatupu i te hoê tauiraa roto o te taata i nià i t èà no te ora mure òre, è ère ra na te mau “indulgences”.

parau 59 Ua parau na te metua varua ra o Saint Laurence, te feia veve i roto i te Etaretia ua riro rätou ei poe no te Etaretia.

parau 60 Ma te òre e tuatapapa hohonu roa i taua parau ra, e parau tätou, te mau faufaa o te Etaretia tei horoàhia mai e to tätou Fatu, ua faaìtehia mai ia tätou na roto i te hohoà no te faahaehaa.

parau 61 E parau mau, eita te mana e te hanahana o te papa e ravaai no te òhipa faaòreraa hara e no te Faaoraraa i te varua o te taata, è ère o ia i te Atua, taata noa ra.

parau 62 Te faufaa papu a te Etaretia o te Evaneria hanahana ia o te Fatu tei faaìte mai i te taata i te hanahana rahi o te Atua.

parau 63 Teie ra, i roto i taua Evaneria a to tätou Fatu, eita e maraa i te taata ia haapaò na roto i to na huru taata mai te peu aita mau a te Varua o te Fatu e òhipa i roto i taua taata ra, no te mea te hoê o te  mau haapiiraa teie ia riro to mua e no muri e to muri ei no mua.(Mataio 20:16).

parau 64 Taua haapiiraa atoà ra ta te mau “indulgences” e haapii ra, teie ra, ia hiò mataìhia, te tutonu nei te manaò i nià i te parau, e riro to muri ei no mua.

parau 65 Aita te mau haapiiraa a te Evaneria e tuàti ra i te mau arataìraa a te “”indulgences” no te mea te ravaai rahi nei te mau “indulgences” i te taoà e te faufaa a te taata.

parau 66 E no reira, mea papu maitaì, ua niuhia te mau haapiiraa a te àmu “indulgences” i nià i te taoà a te taata.

parau 67  Te pororaa parau a te papa e te Etaretia no te faufaa o te mau “indulgences” ua riro ia ei raveà faatianianiraa i te taata.

parau 68 O te òhipa ìno roa aè te reira ia faaauhia i nià i te mau haapiiraa no te here rahi o te Atua i te taata nei tei faaìtehia na roto i te tatauro o te Metia.

parau 69 Te titauhia ra i te mau metua varua ia faahanahana i te papa no to na haamauraa i taua mau “indulgences” ia au i ta rätou parau ei maitaì no te taata no to na ora no amuri atu.

         parau 70  Aita taua mau metua varua e ìte ra e tei roto atoà rätou i te faautuàraa a te Atua, rätou i faahanahana i te papâ.

parau 71 Te feia te òre ra e faaìte i te parau tià e te òre ra e faaìte i te auraa hohonu no te mau “indulgences”, ia anatemahia rätou.

        

parau 72 Teie ra, ia haamaitaìhia te feia e faaìte ra i te parau tià no te auraa mau no taua mau “indulgences” ra.

parau 73 Mai te papa atoà tei faatae ûàna i to na riri i nià i te feia tei patoì i te mau “indulgences”, ia na reira – atoà - hia te feia e hoo ra i taua mau parau ra, ia anatemahia – atoà - hia rätou.

parau 74 Ia na reira – atoà - hia te feia e parau e e te feia e patoì ra i te mau “indulgences” te patoì ra i te aroha e te here o te atua, taua feia ra, ia anatema – atoà - hia.

parau 75 Te feia e faarahi mau ra i te parau no te “indulgences” e tei faaiti i te here o te Atua, ua maamaahia taua feia ra.

parau 76 E parau ra, aita hoê aè vahi e tià ai te mau “indulgences” e faaòre i te hara a te taata, eita atoà e faaora i te varua o te taata.

parau 77 Na roto i te parauraa e mea hanahana aè e e mea rahi aè te papa i te mau Apotetoro e mea rahi atoà aè ia Ietu, e arataìraa hape mau te reira.

parau 78  E parau ra, aita atu e taoà rahi hau atu i te papa maori ra, o to tätou Fatu e ta na Evaneria tei faaìte mai te mau horoà rau a te varua.

parau 79 Te parauraa e ua tuàti te parau no te pohe o te Metia i nià i te tatauro e te mau haapiiraa a te mau “indulgences” o tei faaterehia e te feia moà i roto i te Etaretia, e òhipa faainaina Atua te reira.

parau 80 Taua mau haapiiraa ra o te haapararehia i roto i te àmui – tahi - raa faaroo atoà, tei hea roa to rätou haamauraa i taua huru haapiiraa no hea mai ta rätou mau arataìraa ?

parau 81 Te reira atoà huru arataìraa ra, mea fifi roa i te taata teretetiano ia ìmi i taua mau huru haapiiraa ra i roto i te parau a te Atua.

parau 82 Oia atoà teie parau, no hea roa te mana o te papa no te faaora i te varua o te taa ta e inaha te anihia nei te tahi mau tuhaa moni i te taata no taua òhipa ra, e tià ai ia tätou ia uiui e, e mea hoo anei te ora o te taata ? Inaha, te haapii ra te pipiria, te horoà a te Atua no te ora, è ère ia i ta te aufau.

parau 83 Oia atoà teie uiuiraa, no te aha te Etaretia i haamau ai i te hoê òroà tumu no te feia pohepohe e inaha ia hiòhia, e mau òhipa rarahi o te ravehia no te haamanaòraa i taua feia pohepohe ra ? È ère hoi te Atua no te feia pohe, no te feia ora ra.

parau 84 Oia atoà teie parau, no te aha mau na e tià ai i te hoê taata hara ia aufau i te tahi tino moni no te faaòreraa i ta na mau hara, e ia haapii – atoà - hia te feia teretetiano ia tiàturi i taua àhuru haapiiraa ra.

parau 85 Oia  atoà teie parau, no te aha i faahuru – ê - hia ai te mau haapiiraa no te òhipa faaòreraa hara i roto i te àpaparaa o te pipiria, no te haafaufaaraa i te mau parau no roto mai i te “indulgences ?

parau 86 Ia hiòhia, no te aha e titau ai te moni a te feia riirii no te hamaniraa i te fare pure no Petero, no te aha eita e rave i te moni a te papa no te mea e taata moni o ia, no te hamaniraa i taua fare pure ra

parau 87 No te aha te papa i rave ai i te tahi faanahoraa ta - ê atu i ta te pipiria no te faaturoriraa i te tiàturiraa o te taata ?

parau 88 Mai te peu e haamaitaì noa te papa i te rahiraa tauatini taata hanere aè taime i te mahana, e Etaretia mau ra anei  te reira ? E aore ia e Etaretia na te papa noa, e aha mau na ta na huru faaìteraa.

         parau 89 Mai te peu te aò ra te papa i te òhipa no te faaoraraa varua o te taata na roto i te mau “indulgences”, aita mau a te reira hoê aè tuàtiraa i te faaìteraa a to tätou Fatu i roto i ta na Evaneria.

parau 90 Na roto i te faaheporaa i te mau taata atoà, ia tiàturi papu i te arataìraa a te mau “indulgences” te faaìte ra ia te reira i te taata i te hoê hohoà no te papa e no te Etaretia i to na faufaa òre, è ère i te mea tià ia faahepohia i te hoê taata, eita o ia e riro ei teretetiano òaòa.

parau 91 Àhiri i porohia te mau parau no te “indulgences” na roto i te arataìraa a te pipiria, aita ia e fifi e ìtehia, aita atoà e manaò patoì e fanau mai.

parau 92  Teie ra, è ère roa atu te òhipa e tupu ra, ua riro noa te reira mai te hohoà no taua mau perofeta ra tei parau e : Ei hau, ei hau e inaha aita e hau ( Ieremia 6: 14).

parau 93 E ao to te feia tei poro haere i te parau, e tatauro, e tatauro,, a amo i te tatauro o te Fatu.

parau 94 Ia ara te mau teretetiano atoà i mua i te mau haapiiraa hape o te tià e faaturori i to rätou faaroo, ia tiàturi papu rätou i te Metia ra ia Ietu o ia anaè te upoo o te Etaretia, aita atu. È ère ra te papa e ta na mau faanahoraa – tià - òre.

parau 95 O ia anaè, te Metia ra ia Ietu, o te arataì i te fëia i tiàturi ia na na roto i te ùputa e tae ai i te Patireia, te ùputa pirihaò, ùputa hinaaro – òre - hia e te taata ia haere, teie ra e arataì taua ùputa ra i te taata i roto i te ao no te ora mure òre àreà te mau “indulgences” e arataì ia i te taata i roto i te ao no te pohe mure òre.(Òhipa  41 : 22)

         Ia tauturu mai te Fatu ia ù, o Rutero tavini, i roto i te òhipa taù i rave no to na anaè hanahana, eiaha ra to ù . Shalom ....... èi ia Hau....

        

Indulgence de 1521.