Mätaio 5, 17-37 Täuaro

Täpati 16 no  Fëpuare 2020.

Täuaro

Mau taiòraa

Taramo  119, 1-32

Ârefa

1 E ao to te feiä haavare òre i te èà, o tei au te haereà i te ture a te Fatu 2 E ao to tei haapaò i ta na i faaìte mai, o tei ìmi ia na mä te âau atoà ra 3 Aore rätou i rave i te hara, ua haapaò rätou i ta na parau. 4 Ua parau mai òe, e te Fatu, ia mätou nei, ia haapaò-hua-hia ta òe ture. 5 Ia tano mäite hoì to ù nei mau haereà i te haapaò-mäite-raa i ta òe ra mau ture. 6 Ei reira vau e òre e haamä ai, ia haapaò vau i ta òe ra parau. 7 E haamaitaì au ia òe mä te âau haavare òre ia ìte au i ta òe ra faaauraa tià. 8 E haapaò vau i ta òe ra mau ture;  eiaha e faaruè hua mai ia ù

Peta

9 E nä hea te taata âpï i te tämäraa i to na èà? Ia faaau i to na haereà i ta òe ra parau. 10 Ua ìmi au ia òe mä taù âau atoà; eiaha vau ia òhipa ê i ta òe ra parau. 11 Ua haaputu vau i ta òe parau i roto i taù âau, ia òre au ia hara ia òe ra. 12 Ua haamaitaìhia òe, e te Fatu E haapii mai òe ia ù i ta òe ra mau ture. 13 Te faaìte nei taù ùtu i te mau faaauraa atoà no roto i to òe ra vaha. 14 Te òaòa nei au i te èà ta òe i faaìte mai ra, e iti hua to te mau taoà atoà ra.15 E manaò ä vau i ta òe i faaue mai ra, e haapaò ä vau i ta òe ra mau èà. 16 E òaòa vau i ta òe ra mau ture, e òre roa vau e haamoè i ta òe parau.

Tïmera

17 Ìte maitaì mai òe i to tävini nei, ia ora vau, e ia haapaò vau i ta òe parau. 18 A faaaraara mai i te mata o to tävini nei ia ìte au i te mau mea taa ê i roto i ta òe ra ture. 19 E taata ê au i te fenua nei, eiaha e huna i ta òe parau ia ù. 20 Ua unuhi taù värua i te hinaaroraa i ta òe ra mau faaauraa, aita e mahana tuua. 21 Ua aò òe i te feiä teòteò, i tei katarahia ra, o tei faaruè i ta òe parau. 22 E faataa ê òe i te faaìno e te vahavaha, ua haapaò hoì au i ta òe i faaìte mai ra. 23 Ia pärahi te hui-arii e parau ìno ia ù ra, e haamanaò ä to tävini i ta òe ra mau ture. 24 O ta òe i faaìte mai ra, o ta ù ia e pöpou, e ta òe ra parau tei aò mai ia ù.

Täreta

25 Te àti nei ta ù värua i te repo; e faaitoito mai òe ia ù i ta òe parau. 26 Ua faaìte au i ta ù mau haereà, e ua faaroo mai òe ia ù; e haapii mai ä òe ia ù i ta òe ra mau ture. 27 E faaìte mai òe ia ù i ta òe i aò mai ra, ia parau vau i te mau òhipa taa ê na òe ra. 28 Ua tärapape ta ù âau i te òto, e faaètaèta mai òe ia ù i ta òe ra parau. 29 E faaätea ê atu i te parau haavare ia ù, e tuu aroha mai òe ia ù i ta òe ra ture. 30 Ua hinaaro vau i te èà parau mau ra, e ta òe ra mau faaauraa, ua tuuhia ia i mua ia ù 31 Ua au roa vau i ta òe i faaìte mai; e te Fatu, eiaha vau ia haamähia.32 E horo vau nä te èà ta òe i parau mai ra, ia haamahorahia e òe to ù nei âau.

Teuteronomi  30, 15-20

15 Inaha, ua tuu vau i te ora e te maitaì, i te pohe e te ìno, i mua ia òe i teie nei mahana; 16 o ia hoì teie ta ù e parau atu ia òe i teie nei mahana, ia hinaaro òe i to Atua ra i te Fatu, mä te haere mäite na ta na ra mau èà, e te haapaò i tä na parau, e ta na ra mau haapaòraa, e ta na ra mau ture, e ora òe, e e rahi roa òe, i nià i te fenua ta òe e haere e rave nei ei pärahiraa. 17 Ia färiu ê rä to âau, e eita òe e faaroo, e tuiau-ê-hia atu ra òe, e haamori atu ra i te mau atua èe ra, e piò atu ra i raro ia rätou; 18 te faaìte atu nei au ia òutou i teie nei mahana e e pohe mau òutou; e òre e mäoro to òutou ra puè mahana i nià i te fenua, ta òe e haere e pärahi nei, i te tahi pae i Iörïtäna ra. 19 Te tiàoro nei au i te raì e te fenua ei ìte no ù ia òutou i teie nei mahana e ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitaì e te ìno i mua ia òe; e tënä na, a rave i te ora ia ora òe e to òe atoà ra huaai: 20 ia hinaaro hoì òe i to Atua ra i te Fatu, e ia faaroo òe i to na reo, e ia àti atu òe ia na; o to òe ora ia o ia, e o te mäoro ia o to òe ra puè mahana ia pärahi hoì òe i te fenua ta te Fatu i tapu i to mau metua ra, ia Âperahäma, e ia Îtaata, e ia Iatöpa, e e höroà mai o ia no rätou ra.

I Torinetia 2, 6-10

Te paari o te Atua

6 E parau paari rä ta mätou i te feiä i paari ra èere rä i te parau paari o teie nei ao, e no te huitävana o teie nei ao, e tuuhia i raro ra. 7 Te parau nei rä mätou i te parau paari a te Atua i te parau àro ra, o tei hunahia ra, i haapaò-ätea-hia e te Atua hou teie nei ao, ia maitaì tätou 8 o tei òre roa i ìteä e te huitävana o teie nei ao ra àhiri hoì rätou i ìte ra, e òre rätou e faatätauro i te Fatu o te ao. 9 O tei päpaìhia ra e O te mau mea aore i hiòhia e te mata ra, aore i faaroohia e te tarià ra, aore hoì i ö i roto i te âau o te taata ra, o ta te Atua ia i vaiiho no te feiä i hinaaro ia na ra. 10 Ua faaìte mai rä te Atua ia tätou i taua mau mea ra i to na Värua; e ìmi hoì te Värua i te mau mea atoà nei, e te mau mea hohonu atoà a te Atua ra.

Mätaio  5, 17-37.

Ietu e te ture

17 Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te ture e te mau perofeta. Aore au i haere mai e faaòre, e faatià rä. 18 Oia mau ta ù e parau atu ia òutou nei, e mou aè te raì e te fenua, i te hoê iota e te hoê vähi iti o te ture nei, eita ia e mou e ia hope roa te mau mea atoà i te tupu. 19 E teie nei, o të faahapa e o të haapii ia vëtahi ê ia faahapa i te parau iti haìhaì roa i teie nei mau ture, e parauhia o ia i te iti roa i te Hau o te raì. Âreà të haapaò e ua haapii i taua mau ture ra, e parauhia o ia i te rahi i te Hau o te raì. 20 E faaìte atu rä vau ia òutou: ia òre ta òutou parau tià ia hau i te parau tià a te mau päpaì parau e te mau Färitea ra, e òre roa òutou e ö i te Hau o te raì.

Te täparahiraa taata e te faahauraa

(Mär 11.25; Rut 12.57-59)

21 Ua faaroo hoì òutou e i parauhia i te feiä paari ra e, Eiaha òe e täparahi i te taata; e o të täparahi i te taata ra, e au ia na te haaväraa. 22 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o te taata e riri noa atu i to na taeaè, e au atoà ia na te haaväraa; e o të parau atu i to na taeaè, E Nëneva, e au ia ia na te Tuneteri/Tiripuna teitei; âreà o të parau atu e E Maamaa, e au ia na te auahi pohe òre. 23 E teie nei ia püpü òe i ta òe ö i te fata, e ua manaò iho ra òe i reira, e ua ìnoìno to taeaè ia òe; 24 e vaiiho atu i ta òe ö i mua i te fata, e mata na i te haere e faahau ia òe e to taeaè, a hoì mai ai e püpü i ta òe ö. 25 Haapeepee òe i te faaäu i te parau i te taata tei faahapa mai, hahaere noa ai ôrua nä te äratià; o te tuu atu te taata tei faahapa mai ia òe i te haavä ra, e o te tuu hoì te haavä ia òe i te mutoì, e o të hurihia atu òe i roto i te täpeàraa. 26 Òia mau ta ù e parau atu ia òe nei: e òre roa òe e tuua mai e tae noa atu i te peeraa ta òe tärahu.

Te faaturi e te faaturoriraa

(Mät 18.8-9; Mär 9.43, 47-48)

27 Ua faaroo hoì òutou, e i parauhia mai Eiaha òe e faaturi. 28 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o të hiò noa atu i te hoê vahine no te faatupu i te hinaaro, ua faaturi ia ia na i roto i to na iho ra âau. 29 E te turori ra to mata àtau ia òe, e ôhiti e a faaruè ê atu i te ätea: e mea maitaì aè òe ia ère òe i te hoê tuhaa i te täatoà o to tino ia hurihia i roto i te auahi pohe òre. 30 E ia turori to rima àtau ia òe, e täpü e a faaruè ê atu i te ätea: e mea maitaì aè ia ère òe i te hoê tuhaa i te täatoà o to tino ia haere i roto i te auahi pohe òre.

Te faataaraa

(Mät 19.7-9; Mär 10.4-5,10-12; Rut 16.18)

31 I parau-atoà-hia hoì: O të hinaaro i te haapae i ta na vahine, e tuu atu o ia i te tahi parau faataaraa ia na ra. 32 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o të haapae i ta na vahine, mai te peu e, mea na roto i te òhipa taiàta, ua faariro ia ia na ei faaturi; e o të täati i te vahine tei haapaehia, ua faaturi atoà ia.

Te tapu

33 E ua faaroo hoì òutou e i parauhia na i te feiä paari ra Eiaha òe e ôfati i ta òe tapu, e faatupu rä i ta òe i tapu i te Fatu ra. 34 Te parau atu nei rä vau ia òutou eiaha roa atu e tapu: eiaha i te raì ra, o to te Atua ia teröno; 35 eiaha atoà i te fenua nei, o to na ia taahiraa âvae; eiaha ia Ierutarëma, o te ôire ia o te Arii nui;  36 eiaha atoà e tapu i to òe iho upoo, eita hoì e tià ia òe ia faaèreere e ia faateatea i te hoê ìo rouru. 37 Ia riro rä ta òutou «ê» ei «ê», e ta òutou « aita» ei «aita» ; te parau i faaravaìhia mai, no ô mai ia i te ìno ra.

Manaò.

Taramo 119, 9 E nä hea te taata âpï i te tämäraa i to na èà? Ia faaau i to na haereà i ta òe ra parau.

Teuteronomi 30, 19 Te tiàoro nei au i te raì e te fenua ei ìte no ù ia òutou i teie nei mahana e ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitaì e te ìno i mua ia òe; e tënä na, a rave i te ora ia ora òe e to òe atoà ra huaai.

I Torinetia 2, 10 Ua faaìte mai rä te Atua ia tätou i taua mau mea ra i to na Värua; e ìmi hoì te Värua i te mau mea atoà nei, e te mau mea hohonu atoà a te Atua ra.

Mätaio 5, 17 Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te ture e te mau perofeta. Aore au i haere mai e faaòre, e faatià rä.

Ei manaò mätamua.

Te uiraa e tià ia parau i ù nei, mauti ra ia, E nahea tätou i te faatupuraa i te hinaaro o te ture ? Te maìti ra nei tätou i te ora ?

E ao to te taata tei ture a  te Atua, to na âau i te vairaa.

Oia mau, te mau parau ia e faahitihia nei e Ietu i roto i te Mätaio i te pene 5 mai te ìrava 17 e faaea i te ìrava 37. Te hinaarohia nei e faaìte i te faufaa o te ture, e ia pärahi fatata noa  te taata i pïhaìiho mai te hoê rämepa ra te huru tei türama i te èà. Ia ìtehia te faufaa no te mau faaueraa e tïtauhia ra no te ora, o te mau taata tei noaa ia rätou i te faatura, àreà tei òre ra e faahapahia ia. Te tïtauraa ra e horoàhia nei, ia haapaò te taata i te ture e tià ai, o te reira te niu o te oraraa no te hoê nunaa. 

Te manaò o te taiòraa.

E toru parau te tià e haafifi te manaò,

1)      i te ìrava 22 i te vahi hopeà, Rata te tahi manaò i nià i teie taò, oia hoì e haavahavaha, faufau, e aore ra faufaa òre.

2)      I te ìrava 22 noa ia i te vahi hopeà, More, e taata aita to na e maitaì i roto ia na, e ìno anaè.

3)      I te ìrava 26 i te vahi hopeà, e moni haìhaì roa.

Te tahi manaò e faaìtehia ra e te taiòraa teie ia,

E faatià o Ietu i te ture.

Ia haapaòhia te ture o te patireia.

E ara i te faahapa a te ture.

Te ture o te tätarahapa.

Tei mua  tätou i te mau manaò o Ietu, no nià i te ture. Te haapäpü nei O ia i te reira i te ìrava 17. Eiaha e manaò e, i haere mai au e faaòre i te Ture, e te mau Perofeta, aore au i haere mai e faaòre, e faatià ra. E here to Ietu i te Ture, ma te ìte atoà e, o te reni ia e tià ia rave. Ia òre te ture, eita e tià ia faanaho i te hoê oraraa i roto i te hoê nunaa, O ta Ietu ia e hinaaro nei ia ìte te mau taata atoà, e ia ìte to na mau täuaro e mea faufaa te ture. Oia hoì, aita te Ture i hämanihia e te Atua ia riro ei faaìnoraa i te taata, e aore ra ei òpanipaniraa i te taata ia ora ; ua hämanihia te ture ei haamaitaìraa, e, ei ìritiraa i te taata i nià i to na tiàmaraa. Ia hapa ra te taata i te Ture a te Atua, e faahapahia ia o ia i te faahaparaa tià, ta na utuà ra o te tätarahapa ia.

E òaòa to te raì i te taata hoê ia tätarahapa.

Ia taiò maitaì anaè tätou i teie  parau Mataio pene 5 i te ìrava 17 e faaea i te ìrava 37, e ìte tätou e aita o Ietu e faahiti àmui nei te parauraa, te faahiti tätaì tahi nei ra O ia i te parauraa e o OE………

E taata hoê teie ta Ietu e tïtau nei e, e ara i te faahapa a te Ture, te manaò tumu ra o Ietu ra  no te mau taata atoà ia i putuputu mai i taua mahana ra, e tià ia parauhia i roto i teie mau faaäuraa a Ietu, ia ìte te taata i te here i te Ture a te Atua.

Ta tuhaaraa i te pene parau Mataio 5 : 17 – 37.

Ia tià te Ture

Ìrava    17                    Te faatiàraa i te Ture

            Ìrava    18 – 19            Ia haapaò ei ia haapiihia 

                                               Te ture o te Patireia.

Te  parau tià o te tätarahapa.

Ìrava    20                    Ia rahi atu i te faaìteraa i te Parau tià

            Ìrava    21 – 22            E ara i te faahapa                                  

            Ìrava    23 – 25            E tätarahapa hou a pupu ai                                       

                                               I te tutia i te Atua.

Te tiàmaraa o te Faaroo.

Ìrava    26                    Ia pee te tärahu

            Ìrava    27 – 30            E ara i te faaturi                                  

            Ìrava    31 – 32            E ara i te faataaraa.                                                   

            Ìrava    33 – 37            E ara i te aòraa.

Teie te tahi ta tuhaaraa no teie pene parau, te tià ia tuatapapahia, i roto i teie faanahoraa, e rave rahi mau manaò e tià ia haafaufaahia.

1)      Ia tià te ture

Te Ture, ua riro te reira ei parau tapu na te Atua i te taata. No reira e òre roa e tià ia Ietu ia faaòre, ia faatià ra, i te mea O ia iho te Ture o te faufaa âpï. Te Ture mätamua ra, e ôfaì ia tei papaìhia i roto e te rima o te Atua, àreà ra o Ietu eita ia O ia i te Ôfaì, e Ìò Ora no te vairaa i te Ture a te Atua tei papaìhia i roto i to na âau, o ta na e tuu nei i roto i te âau o ta na Ètärëtia.

2)  Te parau tià o te tätarahapa.

O ta te Ture ia a te Atua e faatupu ia tià te parau i roto i te taata tei tätarahapa mai roto mai i te hohonuraa o te âau.

3) Te tiàmaraa o te faaroo.

I reira e tiàma ai te faaroo. Na teie parau e horoà i te taata teretetiano i te òaòa. Ia tiàma anaè i mua i te ture, ua tiàma atoà ia tätou i mua i te Atua e i to tätou mau taeaè, mau tuahine tei pärahi fatata noa ia tätou.

Teie te reo o Ietu,

Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te Ture e te mau perofeta aore au i haere mai e faaòre e faatià ra.

I teie parau Òutou te ìte nei te manaò to Ietu Here i te mau nünaa atoà o te ao nei tei tuiau i te Mäòhi, aore atoà o Ietu i faaòre i te ture i päpaìhia no te to tätou fenua ua faatià ra, ia ora o Mäòhi Nui, e tae noa atu i te tohu a Vaitä.

Terai or. Faatura.