Märeto 10.17-31 Te taata taoà rahi e te Fatu Atua

 

Tāpati 13 Huriama/Âtopa 2024.

Te taata taoà rahi e te Fatu Atua

Mau taiòraa.

Taramo 90

1 Te pure a te taata o te Atua ra, a Möte. E te Fatu, o òe to mätou haapüraa, i tërä uì, i tërä uì.

2 Aore te mau mouà nei i fänau, e aore hoì te fenua e te ao atoà nei i hämanihia e òe ra, te vai ra òe, e te Atua, mai tahito mai ä e a muri noa atu.

3 O te taata nei rä, te faariro faahou nei òe èi repo, te parau ra hoì òe: «A hoì, e te tamarii a te taata na.»

4 Ia òe rä hoì, hoê tautani noa atu i te mätahiti e au i te mahana hoê i mahemo ra, e mai te äraraa hoê i te ruì ra.

5 Te riro nei rätou ia òe mai te riro pape puè ra, e mai te vareà taòto ra rätou. I te poìpoì ra, mai te àihere e tupu ra rätou,

6 o tei ôteu e tei tupu i te poìpoì ra, e ua ahiahi anaè ra, ua täpühia e ua ôriorio atu ra.

7 Oia teie, ua pau mätou i to òe ra riri, e ua riàrià mätou i ta òe ra mäinaina.

8 Ua tuu òe i ta mätou hara i mua ia òe, e ta mätou hapa moè i roto i te märamarama o to mata ra.

9 Ua mou aè nei to mätou mau mahana i to òe ra riri, ua pau to mätou mau mätahiti mai te manaò âau e pee ra.

10 To mätou puè mahana i te oraraa nei, e hitu ia àhuru i te mätahiti, e ia tae i te vaù i te àhuru i te mätahiti i te ètaèta, e riro rä taua ètaèta ra èi rohirohi e èi taiäraa. E òre hoì e mähia motu ê atu ra, maùe atu ra mätou.

11 O vai rä tei haapaò i te püai o to òe ra riri? E ta òe ra täiroiro, mai te mataù e au ia òe ra?

12 E haapii mai ia mätou i te taiò i to mätou puè mahana, ia riro to mätou âau i te haapaò maitaì.

13 E färiu mai ia mätou e te Fatu: a hea ra ia? A faite mai òe i to mau tävini nei.

14 A haamauruüru vave mai òe ia mätou i to òe ra aroha, ia reàreà mätou e ia òaòa i to mätou nei puè mahana toe.

15 A faaòaòa mai ia mätou e ia fäito i te mau mahana i àti ai mätou ra, e te mau mätahiti i faaòromaì ai mätou i te ìno ra.

16 A faaìte mai i ta òe ra òhipa i to mau tävini nei, e to òe ra hanahana i ta rätou ra tamarii.

17 Ia vai mai ä te here o to mätou nei Atua, o te Fatu, i nià ia mätou nei, e te òhipa a to mätou nei rima, e haamau òe, oia ia, o te òhipa a to mätou rima i rave ta òe e haapäpü.

Heuraa Manaò.

Parau mau, e òaòa tätou i te tauturu a te  Taramo 90, ua riro teie taramo, tei parauhia e na Mote, èi pure o te faaìte ra i te paruparu o te oraraa o te taata i mua i te oraraa mure òre o te Atua.

Te huru oraraa e te faanahoraa,

E pinepine te Taramo 90 i te hiòhia mai te hoê feruri-hohonu-raa i nià i te poto o te oraraa taata e te mana arii mure òre o te Atua. Ua tätuhaahia te reira i roto e rave rahi tuhaa:

Mau ìrava 1 e te 2 : E haamata o Mote na roto i te färiiraa i te Atua mai te hoê haapüraa mure òre, o te vai noa na hou te hämani-raa-hia te ao nei.

Te mau ìrava 3 e te 6 : Te faataa nei o ia i te huru mau o te oraraa o te taata, ma te faaäu i to tätou oraraa i te àihere e tupu i te poìpoì e i te ahiahi.

Mau ìrava 7 e tae i te ìrava 12: Te parau nei o Mote no te riri o te Atua i nià i te mau hara a te taata e te tïtauraa ia marämarama i te huru poto o te oraraa ia roaa te paari.

Mau ìrava 13 e tae i te 17: E faaoti o ia na roto i te hoê pure no te aroha e te haamaitaìraa a te Atua i to na nunaa.

Te hoê ìrava faufaa e tià ia, e te faahiti-pinepine-hia nei, o te ìrava 12 ia: A haapii mai ia mätou i te taiò maitaì i to mätou pue mahana, ia tià ia matou ia faaäu i to mätou aau i te paari. Te haapäpü nei teie ìrava i te faufaa rahi no te ìteraa i to tätou oraraa tähuti nei i roto i te oraraa i te hoê oraraa paari e te auraa. Te haamanaò mai ra o ia e mea faufaa roa te mahana tätaìtahi e e tià ia tätou ia tütava i te ora ia au i te hinaaro o te Atua.

Te auraa e te faaòhiparaa

Te tïtau mai ra te Taramo 90 ia feruri i nià e rave rahi manaò faufaa:

Te paruparu o te oraraa o te taata: Na roto i te färiiraa i to tätou oraraa tähuti nei, te faaitoitohia ra tätou ia ora ma te hinaaro mau e ia ìmi i te paari o te Atua.

Te mana arii o te Atua: E Atua mure òre o ia e te täuiui òre, e haapüraa tämau te reira i roto i te mau ui.

Te tïtauraa o te parau paari : Te ìteraa i te huru o te oraraa, na te reira e turaì ia tätou ia ìmi i te paari e ia ora mai te au i te mau haapiiraa a te Atua. I roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà, te faaitoito mai nei teie taramo ia tätou ia, te faufaa i te mau mahana atoà, na roto i te ìteraa i te poto o te oraraa, o ta tätou tatou e haafaufaa i te mau taime atoà o to tätou oraraa e e ora hau atu ä i te auraa. A ìmi i te paari na roto i te pure no te ani i te paari, o ta tätou ia e rave ia au i te mau faaotiraa marämarama o te oraraa o te faahanahana te reira  o te Atua. Te tiàturiraa i te Atua, na roto i te ìteraa e o te Atua to tätou haapüraa mure òre, e tauturu te reira ia tatou ia ìte i te hau e te tämahanahanaraa i mua i to Na aro. Na roto i te feruri-hohonu-raa e te pure i te mau mahana atoà, a rave i te taime no te fëruri i te ìrava tätaìtahi no teie Taramo 90. A päpaì i to òe mau manaò e nahea te ìrava tätaìtahi e tuàti ai i to òe oraraa i teie nei. Te pure : A ani i te Atua ia höroà mai i te paari e te marämarama no te taa maitaì i te poroì a te taramo. A päpaì atoà i te hoê puta àamu no to òe oraraa faaroo i reira òe e päpaì ai i to òe mau manaò e ta òe mau pure e tuàti i teie Taramo 90 nehenehe mau. A faaroo i te mau aòraa e aore rä, i te mau haapiiraa mai roto mai i teie Taramo 90. Na roto i te ànoìraa i teie mau raveà taa ê, e nehenehe òutou e faahohonu atu ä i to òutou marämarama e to òutou mauruüru no teie Taramo 90. Te tumu o teie mau ani no te mau faufaa te mau parau e faahitihia nei e Mote i roto i teie pure ta na e tuu nei i mua i te Atua. Te na ô ra te ìrava 17 e: Te vai nei te aroha o te Fatu to tätou Atua i nià ia tatou. A haamau i te òhipa a to tätou nei rima, oia ia, a faatupu i te òhipa a to tätou nei rima.

Te auraa.

E pure teie ìrava no te haamaitaì e no te färii maitaì a te Atua i te mau tütavaraa a te taata. Teie te tahi mau manaò faufaa no te marämarama i to na auraa.

Te aroha o te Atua : Te ani nei te tufaa mätamua o te ìrava ia vai mai te aroha o te Atua i nià iho ia tätou. Te auraa ra, e ìmi tätou i te färii maitaì a te Atua, ma te färii e aita anaè te tauturu e te haamaitaìraa a te Atua, mea faufaa òre ia ta tätou mau tütavaraa.

Haapuairaa i te òhipa a to tätou mau rima : Na te faahiti-faahou-raa o teie parau e haapäpü i te faufaa o te vai-päpü-raa e te vai-tämau-raa i roto i te òhipa ta tätou e rave. Te ani ra o Mote i te Atua ia höroà mai i te manuiaraa e te vai-fatata-raa i roto i ta tätou mau òhipa e ta tätou mau tütavaraa.

Te färiiraa i te tiàraa tävini : Te haamanaò mai nei teie ìrava ia tätou e, te tiàturi nei tätou i nià i te Atua no te manuiaraa o ta tätou mau ôpuaraa. E faaitoito o Ia ia tätou ia pure ia haamaitaì mai e ia turu mai te Atua i ta tätou mau tütavaraa.

Te ìmiraa i te haamaitaìraa no te raì mai : Na roto i te aniraa i te aroha o te Atua, te ìte nei tätou e, no ô mai ia Na ra te mau mea maitaì atoà, e te hinaaro nei tätou i ta Na haamaitaìraa no te ruperupe. E te au maite e te aueue òre : Na roto i te aniraa i te Atua ia haapuai mai i te òhipa o to tätou rima, te ìmi ra ia tätou ia haapäpü e, e faahopeàraa vai maoro e te maitaì ta tätou mau òhipa, eiaha no tätou noa iho, no vëtahi ê atoà rä.

Te feruriraa no na iho, ta òutou e feruri hohonu i nià i teie ìrava na roto i te feruriraa i nià i ta òutou iho mau tautooraa e te mau faanahoraa. A ui ia òutou iho nahea outou ia ani i te Atua ia haamaitaì e ia haapuai i te mea ta òutou e rave nei ia tupu tämau te maitaì e te hau. A pure ia tuàti ta òutou mau òhipa i to Na hinaaro e ia horoà mai te reira i te hotu mure òre i roto i te oraraa.

Mäteri 3.13-20

Te paari, tumu räau o te ora

13 E ao to te taata i noaa ia na te paari: te taata i noaa ia na te ìte ra.

14 O te taoà hoì e hoona ai o ia ra, e maitaì rahi ia to te ârio ra, e rahi i o ia ra, e maitaì rahi ia to te àuro maitaì ra.

15 E maitaì rahi tö na i to te poe ra; e te mau mea e hinaarohia ra, e òre roa ia e au ia na.

16 E mau mahana mäoro tei ta na rima àtau, e te taoà rahi e te tura tei te rima àui.

17 E fänaò-anaè-hia te mau parau atoà nä na; e e hau tei to na ra mau haereà atoà.

18 O te räau ora o ia i te feiä e täpeà ia na; e o tei mau mäite ia na ra e ao tö na.

19 Ua haamau te Fatu i te tumu o te fenua i to na ra paari; e nä tö na ìte i haamau i te mau raì ra,

20 Na to na ìte i püroro mai ai te moana, e i töpatapata mai ai te hau o te mau raì ra.

Heuraa manaò.

Oia mau, te hinaaro nei au ia ìmi tätou i te tauturu ia au i ta tätou marämaramaraa i teie Materi pene 3 i te mau ìrava 13 e tae i te ìrava 20. Te haamatara ra teie mau ìrava i te faaìte i te faufaa fäito òre o te paari e te marämarama.

Teie te hoê tütonuraa i nià i te taiòraa:

Te huru oraraa e te faanahoraa, Materi pene 3 i te mau ìrava 13 e tae i te ìrava 20 e tuhaa te reira no te mau haapiiraa a Toromona no nià i te parau no te paari. Te haapäpü ra teie mau ìrava i te mau haamaitaìraa e te mau faahanahanaraa o te paari o te Atua.

Ìrava 13 : E ao to te taata i noaa ia na te paari, e te taata i noaa ia na te ìte.

Te auraa: Te faataahia ra te paari e te marämarama mai te mau taoà faufaa roa. Te taata atoà e ìte mai ia rätou, e haamaitaìhia ia o ia.

Ìrava 14 : E maitaì rahi tei noaa mai ia na ra i to te ârio, e maitaì rahi tei to roto i te reira i to te auro.

Te auraa: E faaäuhia te paari i te taoà materia, e mea teitei aè rä i te ârio e te auro.

Ìrava 15 : E mea taoà rahi hoì te reira i te poe, e e mea maitaì aè te reira i te mau mea taoà atoà.

Te auraa: Te faataahia ra te paari ei mea faufaa aè i te mau poe e te mau taoà faufaa atoà, ma te haapäpü i to na faufaa rahi roa aè.

Ìrava 16 : I to na rima àtau, e oraraa roa ia to na ; I to na pae àui, te taoà rahi e te hanahana.

Te auraa: E hopoi mai te paari i te mau haamaitaìraa mau, mai te oraraa maoro, te taoà rahi, e te hanahana.

Ìrava 17 : E mea maitaì to na mau haerea, e e mea hau to na mau haerea.

Te auraa: E ärataì te paari i te mau èà au mau e te hau, ma te püpü i te hoê oraraa au maitaì.

Ìrava 18 : E räau ora ia no te feia i mau i te reira, e o rätou atoà hoì o te färii i te reira e haamaitaìhia ia.

Te auraa: Ua faaäuhia te paari i te hoê räau ora, o te faataipe ra i te itoito e te òaòa no te feiä e fänaò ra i te reira.

Ìrava 19: Ua haamau te Fatu i te fenua na roto i te paari ; Ua haamau o Ia i te mau raì ma te marämarama.

Te auraa: No ò mai te paari o te Atua i te Rähuraa o te ao nei, ma te haapäpü i to na puai e to na faufaaraa.

Ìrava 20 : Na roto i to na ìte ua ìritihia te ùputa o te raì, e e maìri mai ai te mau ata i nià i te hau ra.

Te auraa: E täôtià te paari o te Atua i te mau puai o te aru, ma te faaìte i to Na mana i nià i te ao täatoà.

Te hoê ìrava e tano tätou e faatumu o teie ia ìrava 13 : E ao to te taata i noaa ia na te paari, e te taata i noaa ia na te ìte.

Te faufaa o te paari : E mea faufaa aè te paari i te mau taoà materia atoà. E hopoi mai te reira i te mau haamaitaìraa vai maoro e te hohonu.

Te mau haamaitaìraa o te paari: E ärataì te paari i te hoê oraraa roa, te faufaa e te hau. Ua riro te reira èi tumu no te òaòa e te itoito.

Te paari o te Atua: O te paari o te Atua te niu i te Rähuraa e te àtuàturaa i te ao nui marämarama. E mea faufaa rahi te reira no te marämaramaraa e no te tereraa na te ao nui marämarama.

Te ìmiraa i te paari : E ìmi ma te itoito i te paari hanahana na roto i te pure, te taiòraa i te päpaìraa moà, e te feruri-hohonu-raa.

Te haafaufaaraa i te paari: A färii i te faufaa rahi  o te paari i nià i te mau faufaa materia e a faariro i te reira èi òhipa mätamua i roto i to òutou oraraa.

A tiàturi i te Atua: A tiàturi i te paari o te Atua no te ärataì i ta òutou mau faaotiraa e ta òutou mau òhipa, ma te ìte e e ärataì te reira i te mau èà au e te hau.

Te tahi ìrava faufaa i roto i te Materi pene 3 ìrava 13, E ao to te taata i noaa ia na te paari, e te taata i noaa ia na te ìte.

1. Te haafaufaaraa i te paari na nià aè i te mau taoà materia

A feruri na: Te faahaamanaò mai ra teie ìrava ia tätou e mea faufaa aè te paari i te àuro, te ârio, e te poe. I roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà, te auraa ia e e tià ia tätou ia haafaufaa atu ä i te noaaraa mai te paari i te täpiraa i te faufaa materia.

Òhipa: Na te reira e faataa i te haapiiraa e te tupuraa o te varua. Èi hiòraa, a faataa i te taime i te mau mahana atoà no te taiò e no te fëruri i te mau ìrava, te pure, e te haapiiraa Pîpîria.

2. A ìmi i te paari o te Atua no te hoê oraraa roa e te hau

Te feruriraa : E ärataì te paari i te hoê oraraa roa, te taoà rahi e te hau. Ua faataahia te reira mai te hoê tumu räau o te ora, o te hopoi mai i te òaòa e te itoito.

Òhipa: A rave i te mau faaotiraa niuhia i nià i te mau faaueraa tumu a te pîpîria. Èi hiòraa, hou a rave ai i te hoê faaotiraa faufaa, a pure no te ani i te paari e a hiò i te mau päpaìraa moà no te ani i te ärataìraa tano.

 3. Te färiiraa i te paari o te Atua i roto i te Rähu

Te feruri-maite-raa: Te haapäpü nei te ìrava e ua hämani te Atua i te ao nei na roto i to Na paari e to Na marämarama. Te tïtau manihini ra te reira ia tätou ia faahiahia e ia faatura i te Rahu a te Atua.

Òhipa: A rave i te hoê taime i roto i te aru no te haafaufaa i te rähuraa a te Atua. A faaòhipa i teie mau taime no te feruri hohonu i nià i te rahi e te paari hopeà òre o te Atua.

4. A ora i te hoê oraraa hau e te au maitaì

A feruri na: Mea au e mea hau te mau èà o te paari. E faaitoito te reira ia tätou ia ìmi i te hau e te au maite i roto i to tätou mau auraa e ta tätou mau òhipa.

Òhipa: A faaòhipa i te hau e te faahauraa i roto i ta òe mau raveraa i te mau mahana atoà. Èi hiòraa, a tütava maite i te faaàfaro i te mau peàpeà ma te hau e i te faaìte i te here e te faatura i nià ia vëtahi ê.

5. Te pureraa no te ani i te paari

Te feruri-maite-raa : Te paari o te hoê ia horoà faufaa rahi no ô mai i te Atua ra. E tià ia tätou ia ìmi itoito i te reira e ia pure no te färii i te reira.

Òhipa: A faaö i te mau pure no te ani i te paari i roto i ta òutou mau òhipa mätauhia i te mau mahana atoà. A ani i te Atua ia ärataì ia òutou e ia horoà mai ia òutou i te paari no te faaruru i te mau tämataraa o te oraraa nei.

Na roto i te faaòhiparaa i teie mau parau tumu, ta òutou e ora i te hoê oraraa tei hau atu i te tuàti i nià i te mau haapiiraa a te Materi pene 3 i te mau ìrava 13 e tae i te ìrava 20 e ia òaòa i te mau haamaitaìraa ta te paari no te raì e hopoi mai.

Hëpera 4.12-13

12 E mea ora hoì te parau a te Atua, e te püai rahi, e te òoi rahi hoì to te reira i to te òè mata piti ra, i te putapupü-roa-raa hoì e taa ê noa atu te värua e te âau, e te tiàatiraa e te puo ivi aa, e te hiòpoà hoì i te manaò e te ôpua o te âau ra.

13 Aore roa hoì e mea i moè ia na; te vai noa nei rä te mau mea atoà mä te mäheu roa i mua i to na mata, to tei haavä mai ia tätou nei.

Heuraa Manaò.

Hiòraa ìrava :

Ìrava 12

Te Parau a te Atua: Te faahiti ra teie parau i te heheuraa a te Atua, tae noa atu te mau Papaì e te poroì o te Èvaneria. Ua parauhia te reira e, e mea oraora e te àravihi, oia hoì, e mea itoito e e mea puai. Te haapäpü nei teie hohoà i te àravihi o te parau a te Atua ia tomo hohonu atu i roto e ia ìte i te parau mau. E mutu na pae e piti o te òè mata e piti, ei faahohoàraa i te tanoraa e te maitaì o te parau hanahana.

E tae roa atu i te taime e tufa ai tatou i te aho e te varua, te mau puoìraa ivi e te puo ivi: Te faaìte ra te reira e te parau a te Atua e naeà i te mau tuhaa hohonu roa aè e te piri roa aè o to tätou huru, ma te faataa ê i te mau manaò e te mau ôpuaraa. E haava te reira i te mau manaò e te mau  o te mau parau o te âau, ta te parau a te Atua e heheu e e haava i te mau manaò e te mau ôpuaraa huna o to tätou âau.

Ìrava 13

Aita e mea ora i hunahia ia Na: E ìte te Atua i te mau mea atoà e àita hoê aè mea e hunahia i mua i to na aro. E tuuhia te mau mea ora atoà i mua ia Na. E mea päpü te mau mea atoà i mua i te mata o te taata e tià ia tätou ia horoà i te hoê àamu, Na teie parau e haapäpü i te manaò e, ua ìte te Atua i te mau mea atoà e e hopoià na tätou i mua ia Na. Àita hoê mea ta tätou e huna i te Atua.

Te tahi ìrava faufaa o te ìrava 12 ia: E mea ora hoì e e mea maitaì hoì te parau a te Atua, e te òoi rahi hoi to te reira i to te òè mata piti ra, e aore roa te reira e haamähia e tae noa atu i te taime e àmaha ai te värua e te feruriraa, e te tiàatiraa e te puo ivi ; e haavï te reira i te mau manaò e te mau fëruriraa o te aau.

Faaòhiparaa ia au te auraa :

Mana o te Parau a te Atua: Mea ora e mea òhipa te parau a te Atua, e nehenehe ta na e täui i te oraraa e e faaìte i te parau mau

Te häroàroàraa i te pae varua: E häroàroà te parau a te Atua i te mau manaò e te mau ôpuaraa o te âau, ma te tauturu ia tätou ia marämarama i to tätou mau hinaaro hohonu roa aè e ia faaäu i to tätou oraraa i nià i te hinaaro o te Atua.

Te tiàraa i mua i te Atua : Te faahaèhaa-hope-hia ra tätou i mua i te Atua, o te pii nei ia tätou ia ora ma te parau-tià e te haavare òre, ma te ìte e aore roa e mea e hunahia ia Na.

Faaòhiparaa

Te taiòraa e te feruri-hohonu-raa : A faataa i te taime i te mau mahana atoà no te taiò e no te feruri hohonu i te parau a te Atua. A vaiiho i te reira ia tomo hohonu i roto i to òutou âau e to òutou feruriraa.

Hiòpoàraa ia òe iho : A faaòhipa i te parau a te Atua no te hiòpoà i to òe mau manaò e ta oe mau ôpuaraa. A pure ia heheu mai te Atua ia òutou i te mau tuhaa o to òutou oraraa o te tià ia täuihia.

Ia ora ma te parau-tià : A haamanaò e te ìte nei te Atua i te mau mea atoà e e tià ia tätou ia ora ma te parau-tià e te haavare òre i mua ia Na. A tütava i te faatano i ta outou mau òhipa e te mau manaò i nià i te mau haapiiraa a te Pîpîria.

Märeto 10.17-31

Te taata taoà rahi

(Mät 19,16-30; Ruta èv 18,18-30)

17 E te haere atu ra o ia i nià i te äratià ra, te horo mai ra te hoê taata, ua tuu iho ra i te turi i raro i mua ia na, ua ui mai ra: «E te Òrometua maitaì ra, e aha vau e noaa ai te ora mure òre?

18 Ua parau atu ra Ietu ia na: «E aha òe i haamaitaì mai ai ia ù? O te Atua anaè ra të maitaì.

19 Te ìte na òe i te ture: «Eiaha e faaturi. Eiaha e täparahi. Eiaha e èiä. Eiaha e haavare. Eiaha e rave ìno. E faatura atu i to metua täne e to metua vahine.»

20 Ua parau mai ra o ia ia na, nä ô mai ra: «E te Òrometua, ua hope roa te reira i te haapaòhia e au mai to ù âpïraa mai ä.

21 Ua hiò atu ra Ietu ia na e ua aroha atu ra ia na, nä ô atu ra: «Te toe ra te hoê mea ia òe: a haere a hoo atu i ta òe ra e hope roa aè, a hopoi atu ai na te taata rii, e e taoà ta òe i te ao i reira; a haere mai ai, a rave ai i to tätauro, a pee mai ai ia ù.

22 Taiä atu ra o ia i te reira parau, haere atu ra mä te òto, e taoà rahi hoì ta na.

23 Ua hiò atu ra Ietu e àti noa aè, ua parau atu ra i ta na mau pipi: «Te faaö taìàtä o te feiä taoà rahi i te Pätireia o te Atua e.

24 Hitimaùe atu ra te mau pipi i taua parau ra; ua parau faahou atu ra rä Ietu ia rätou, nä ô atu ra: «E te mau tamarii e, te faaö taìàtä o te feiä i tiàturi i te taoà i te Pätireia o te Atua e.

25 E faaö ôhie aè te tämera nä roto i te âpoo au i te taata taoà ia faaö i te Pätireia o te Atua ra.

26 Rahi roa aè ra to rätou mäere, nä ô aè ra rätou rätou iho: «O vai iho rä hoì të ora?

27 Ua hiò atu ra Ietu ia rätou, nä ô atu ra: «E òre roa ia e tià i te taata, eita rä e òre i te Atua: e tià hoì te mau mea atoà nei i te Atua.

28 Ua parau mai ra Pëtero ia na: «Inaha mätou ua faaruè i te mau mea atoà e ua pee mai ia òe.

29 Ua parau atu ra Ietu, nä ô atu ra: «Oia mau ta ù e parau atu ia òutou nei: aore roa e taata i faaruè i to na fare, e te mau taeaè, e te mau tuahine, e te metua täne, e te metua vahine, e te vahine iho, e te mau tamarii, e te fenua, no ù e no te Èvaneria nei,

30 e òre ai i te noaa ta na e hänere atu i teie nei ao, i te fare, i te taeaè, i te tuahine, i te metua vahine, i te tamarii, i te fenua, e te hämani ìno; e i te ao to muri ra, o te ora mure òre ia.

31 E rave rahi rä to mua e riro i muri, e to muri e riro i mua.

Heuraa Manaò.

Mau ìrava 17 e tae i te 22: Te färereiraa i te taata taoà rahi

Ìrava 17: E ìmi te taata taoà rahi ia ìte e nahea e roaa ai te ora mure òre, ma te faaìte i to na hinaaro ia pee i te Atua.

Ìrava 18: Te haapäpü ra o Ietu e o te Atua anaè te maitaì mau, ma te ärataì i te taata ia marämarama hohonu atu ä i te maitaì o te Atua.

Ìrava 19: Te haamanaò ra o Ietu i te mau faaueraa, ma te haapäpü i te faufaaraa ia auraro i te ture a te Atua.

Ìrava 20: Te parau ra te taata e ua haapaò o ia i teie mau faaueraa mai to na âpïraa mai ä, ma te faaìte i to na haapaò i te pae faaroo.

Ìrava 21: Ma te here, te haamatara ra o Ietu i te here o te taata i ta na mau taoà e te tïtau manihini ra o Ia ia na ia faaruè i te reira no te pee täatoà i te Atua.

Ìrava 22: E haere ê atu ra te taata taoà rahi ma te òto, ma te òre e faataaê ia na iho i ta na mau taoà materia.

Te mau ìrava 23 e tae i te 27: Te haapiiraa no nià i te mau taoà

Ìrava 23: Te faataa ra o Ietu i te fifi no te taata taoà rahi ia tomo i roto i te patireia o te Atua, ma te haamatara i te mau haafifiraa ta te taoà rahi e faatupu i nià i te faaroo.

Ìrava 24: Ua maere te mau pipi i teie parau, ma te faaìte i to rätou marämarama mätamua.

Ìrava 25: Te faaòhipa ra o Ietu i te faarahiraa te tämera e te mata o te nira no te faahohoà i te mea e òre e tià i te taata moni ia faaora ia rätou iho.

Ìrava 26: Ua uiui te mau pipi o vai te faaorahia, ma te faaìte i to rätou taa òre.

Ìrava 27: Te pähono ra o Ietu e te mea e òre e tià i te taata, e òre ia e tià i te Atua, ma te haapäpü i te aroha o te Atua.

Te mau ìrava 28 e tae i te 30 : Faautuàraa no te feiä e pee ia Ietu

Ìrava 28: Te haamanaò ra o Petero ia Iesu e ua faaruê te mau pipi i te mau mea atoà no te pee ia na.

Ìrava 29: Te haapäpü nei o Ietu e, te feiä e faaruê i te mau mea atoà no Na e no te Èvaneria ra, e färii ia rätou i te mau haamaitaìraa rau.

Ìrava 30: I roto i teie mau haamaitaìraa, te vai ra te mau utuà maitaì i roto i teie oraraa, noa atu te mau hämani-ìno-raa, e te ora mure òre i roto i te ao a muri aè.

Te hoê ìrava faufaa i roto i teie mau ìrava, o te ìrava 27 ia: Ua hiò atu ra o Iesu ia rätou e na ô atu ra : E òre roa hoì te taata nei e tià ia na reira, maori rä i te Atua ; no te mea e tià te mau mea atoà nei i te Atua.

Te auraa

Taa-ê-raa i te taoà rahi: Te haapii mai ra teie mau ìrava i te faufaaraa ia òre ia vaiiho i te mau taoà o te ao nei ia haafifi i to tätou täaihonoraa e te Atua.

Tiàturiraa i te Atua : Te haapäpü nei o Ia e èita te faaoraraa e te tomoraa i roto i te pätireia o te Atua e noaa na roto i ta tätou iho mau tautooraa, na roto anaè rä i te aroha o te Atua.

Te mau utuà pae varua: Ua fäfau o Ietu i te mau haamaitaìraa i te feiä e pee ia Na ma te haapaò maitaì, e tae noa atu i te mau tutia rahi.

Faaòhiparaa

E hiòpoà anaè i ta tätou mau täairaa: A feruri e aha te haafifi i to òe oraraa ia pee maite ia Ietu. Te reira e riro èi taoà materia, èi täairaa, aore ra èi mea faufaa roa aè.

A tiàturi i te Atua: A haamanaò e ta te Atua e rave i te mau mea atoà e òre e tià ia tatou. A tiàturi ia Na no te ärataì e no te päturu ia òutou i roto i to òutou faaroo.

Te fafauraa e te tutia: A ineine i te rave i te mau haapaèraa no te pee ia Ietu, ma te ìte e ua hau aè te mau haamaitaìraa pae varua i te mau haamauàraa materia.

Te na ô ra te Märeto pene 10 ìrava 31 e : E rave rahi o rätou o te riro èi mätamua, e e rave rahi o rätou o te riro ei muri.

Te auraa

Teie ìrava, o te hoê ia parau huru ê roa a Ietu o te faaòre i te mau tiaìraa a te taata no nià i te rahi e te tiàraa. Teie te tahi mau manaò faufaa ia taa maitaì i teie ìrava: Te mau faufaa o te taata: Te haapii ra o Ietu e mea pinepine te mau tïtauraa o te rahi e te manuiaraa i roto i te pätireia o te Atua i te pätoì i to teie nei ao. Te feiä tei faarirohia èi feiä faufaa e aore rä, èi feiä puai i roto i teie ao, èita ia rätou e färii i te hoê ä tiàraa i roto i te pätireia o te Atua, e i te tahi atu pae.

Te haèhaa e te täviniraa : Te haapäpü nei teie ìrava i te faufaa o te haèhaa e te täviniraa. Ua haapii pinepine mai o Ietu e, te feiä e hinaaro ia riro èi taata rahi, e tià ia ia rätou ia riro èi mau tävini no te taatoàraa  Märeto 10:43-44. Te hopeà o te feiä ia tei tuu ia rätou iho i roto i te täviniraa ia vëtahi ê, àreà te mätamua e riro ia mai te feiä o te ìmi i to rätou iho hanahana.

Te parau-tià a te Atua: Te faahaamanaò mai ra te reira e mea taaê te hiòraa e te haaväraa a te Atua i te taata. Aita te mau utuà maitaì i roto i te pätireia o te Atua i niuhia i nià i te mau tïtauraa a te taata no nià i te taoà, te mana, aore ra te tiàraa, i nia rä i te haapaò maitaì, te haèhaa, e te täviniraa.

Faaòhiparaa

A haamau i te hoê huru o te täviniraa: A ìmi i te mau raveà no te tävini ia vëtahi ê, noa atu e, e tïtauhia ia òutou ia faaruè i to òutou iho tiàraa e aore rä, i to òutou oraraa fänaò. Èi hiòraa, a faaö i roto i te mau òhipa tämoni òre aore ra a tauturu i te feiä e hinaaro ra i te tauturu.

A faahotu i te haèhaa: A haamanaò e, te fäito rahi mau to roto i te pätireia o te Atua, no roto mai ia i te haèhaa. A pure e ia tauturu mai te Atua ia òutou ia vai haèhaa noa e eiaha e ìmi i te haamauruüruraa aore ra te hanahana. A ìmi i te parau-tià a te Atua, a tiàturi i te parau-tià a te Atua e i ta Na mau ture àveià no te  haaväraa. Eiaha e haaparuparu mai te mea èita outou e färii òiòi i te haamauruüruraa no ta òutou mau tautooraa. Te ìte nei e te haamauruüru nei te Atua i te haapaò-maitaì-raa e te täviniraa. A feruri maite ai tätou i teie mau ìrava, te faaitoitohia nei tätou ia faaäu i to tätou oraraa i nià i te mau faufaa o te pätireia o te Atua, ma te haapäpü i te haèhaa, te täviniraa e te haapaò-maitaì-raa.

Heuraa o te mau taiòraa.

-Taramo 90, 12 E haapii mai ia mätou i te taiò i to mätou puè mahana, ia riro to mätou âau i te haapaò maitaì.

-Mäteri 3, 13 E ao to te taata i noaa ia na te paari: te taata i noaa ia na te ìte ra.

-Hëpera 4, 12 E mea ora hoì te parau a te Atua, e te püai rahi, e te òoi rahi hoì to te reira i to te òè mata piti ra, i te putapupü-roa-raa hoì e taa ê noa atu te värua e te âau, e te tiàatiraa e te puo ivi aa, e te hiòpoà hoì i te manaò e te ôpua o te âau ra.

-Märeto 10, 27 Ua hiò atu ra Ietu ia rätou, nä ô atu ra: «E òre roa ia e tià i te taata, eita rä e òre i te Atua: e tià hoì te mau mea atoà nei i te Atua.

Faaitoitoraa.

Te manaò o te paari

Te paari e te huru pae tino Taramo 90 ìrava 12, Materi pene 3 ìrava 13.

Te tïtau manihini mai nei te taramo 90 ìrava 12 ia tätou ia ära i te poto o te oraraa e ia faaòhipa i te reira no te ìmi i te paari. Teie paari, è ère ia i te haaputuraa noa i te ìte, o te hoê rä ìteraa hohonu no nià i te oraraa e no nià i to tätou tiàraa i roto i te ao nei. Te haapäpü nei te Materi pene 3 ìrava 13 i teie manaò na roto i te parauraa e, te taata tei ìtehia ia na te paari e te marämarama, e òaòa ia o ia. No reira, te faataahia ra te paari èi tumu no te òaòa e te mauruüru, te hoê taoà faufaa roa aè i te mau taoà materia.

Te Mana o te Parau a te Atua Hepera pene 4 ìrava 12.

Te haamanaò mai nei te Hepera pene 4 ìrava 12 ia tätou e, e mea ora e e mea itoito te parau a te Atua, e haapütapü te reira i te mau tuhaa hohonu roa aè o to tätou oraraa. E häroàroà te reira i to tätou mau manaò e ta tätou mau ôpuaraa, ma te ärataì ia tätou i te hoê oraraa e au i te hinaaro o te Atua. Mea faufaa roa teie mana o te parau a te Atua no te fänaò i te paari i faahitihia ra i roto i te mau ìrava na mua atu. E tauturu te reira ia tätou ia hiò atea atu â i te mau hohoà e ia taa i te mau parau mau i te pae no te oraraa värua.

Te faaroo e te raveà hanahana Märeto pene 10 ìrava 27.

Te haapii mai nei te Märeto pene 10 ìrava 27 ia tätou e, te mea e òre e tià i te taata nei, e tià i te Atua. Te tïtau ra teie parau ia tätou ia färii i to tätou mau täôtiàraa i te taata e ia tuu i to tätou tiàturiraa i nià i te Atua. E tauturu te faaroo i roto i te mana o te Atua ia tätou ia upootià i nia i te mau haafifiraa e ia täpae i te mea e au ra e eita e maraa ia tätou. E faahope roa te reira i te manaò no nià i te paari e te parau a te Atua, no te mea te paari mau, o te färiiraa ia e ua täaihia tätou i te Atua e to na àravihi no te faatupu i te mea o te òre e nehenehe e tupu.

Te tüàtiraa i roto pu i te mau ìrava

Ua riro teie mau ìrava, tei rave-âmui-hia, èi haapiiraa no te paari o te oraraa niuhia i nia i te paari o te Atua, te färiiraa i te poto o te oraraa, te mana täuiui noa o te parau a te Atua, e te faaroo i te raveà a te Atua. Te pii nei rätou ia tätou ia ora ma te ìte päpü i to tätou oraraa tähuti nei, ia ìmi i te paari e ärataì atu i te òaòa, ia vaiiho i te parau a te Atua ia täui i to tätou oraraa, e ia vai te faaroo i roto i te àravihi o te Atua no te rave faaoti i te mea e òre e noaa i te ravehia.

Faaòhiparaa

Te ìmiraa i te paari: A mäìmi tämau i te paari na roto i te haapiiraa i te mau Päpaì e te fëruriraa i ta tätou mau haapiiraa, e te hiòraa i te fenua èi puta no te paari.

Te haapaòraa i te huru pae tino: A haamanaò e mea poto te oraraa e a faaòhipa i teie taime no te mau òhipa faufaa o te tuàti i te hinaaro o te Atua.

Te mana o te Parau: A vaiiho i te parau a te Atua ia tomo i roto i to òutou âau e ia täui i to òutou mau manaò e ta òutou mau òhipa.

Te faaroo i te Atua : A tiàturi i te Atua no te rave faaoti i te mea e òre e noaa ia tätou e a tuu i to tätou faaroo i roto i to na mana e to na paari.

Teie tahi parau paari :

E au to ù huru i te vavai, tera rä, eita e tià i te taata puai roa aè ia täpeà ia ù hau atu i te pae minuti. O vai au nei ? Èi pähonoraa, te aho.

 

Pehepehe

 

Te taata taoà rahi e te Fatu Atua

 

Ua horo mai ra te hoê taata taoà rahi,

Ma te ìmi i te marämarama, ia Iesu ra,

E ua tià aè ra i nià i to na àvae, E te Òrometua maitaì, e parau mai òe ia ù e,

E aha vau, e tae ai te ora mure òre ra, ia noaa ia ù te reira.

 

Ua pähono atu ra o Ietu ma te here e,

E aha òe i parau mai ai ia ù e, e maitaì,

O te Atua anaè ra. Ua ìte anei òutou i te mau faaueraa,

Te mau ture o to tätou nei ao, eiaha e täparahi, eiaha e èia,

E faatura atu i to òutou mau metua.

 

Te parau ra taua taata ra ma te teòteò e,

E te Òrometua, ua haapaò vau i te reira mai to ù âpïraa mai ä.

Ua hiò atu ra o Ietu ia na ma te marü, Na ô atura ia na, Te ère ra òe i te hoê mea,

A haere a hoo i ta òe taoà, a höroà atu ai na te taata rii.

 

Ma te peàpeà, e haere ê atu ra te taata ma te âau teimaha,

E òre hoì e tià ia faaruè i ta na mau taoà.

No to na ìteraa i te reira, ua haapii o Ietu i ta na mau pipi,

E mea fifi i te taata taoà ia ô i te patireia ra o te ao.

 

E mea òhie aè no te hoê taata taoà rahi,

Ia haere na roto i te ano,

I te taata taoà rahi ra ia o i te patireia o te Atua.

Ui atu ra te mau pipi, O vai rä te taata e ora.

 

Ua pähono atu ra Iesu, ma te paari, e òre roa e tià i te taata nei,

No te mea rä e tià te mau mea atoà nei i te Atua.

A haamanaò ai Petero i ta rätou mau tutia, na ô aè ra oia e,

Ua faaruè mätou i te mau mea atoà na òe ra. Ua haamanaò aè ra Petero i te reira.

 

Ua  fafau mai ra o Ietu e, O te faaruè i te ùtuafare,

E te mau taeaè, e te mau tuahine, e te metua vahine, E te metua tane,

E te tamarii, e te fenua, no ù nei e no te èvaneria,

E färii ia o ia i te ora mure òre.

 

Teraì òr. Faatura.