Mätaio 5, 17-37 Täuaro

Täpati 16 no  Fëpuare 2020.

Täuaro

Mau taiòraa

Taramo  119, 1-32

Ârefa

1 E ao to te feiä haavare òre i te èà, o tei au te haereà i te ture a te Fatu 2 E ao to tei haapaò i ta na i faaìte mai, o tei ìmi ia na mä te âau atoà ra 3 Aore rätou i rave i te hara, ua haapaò rätou i ta na parau. 4 Ua parau mai òe, e te Fatu, ia mätou nei, ia haapaò-hua-hia ta òe ture. 5 Ia tano mäite hoì to ù nei mau haereà i te haapaò-mäite-raa i ta òe ra mau ture. 6 Ei reira vau e òre e haamä ai, ia haapaò vau i ta òe ra parau. 7 E haamaitaì au ia òe mä te âau haavare òre ia ìte au i ta òe ra faaauraa tià. 8 E haapaò vau i ta òe ra mau ture;  eiaha e faaruè hua mai ia ù

Peta

9 E nä hea te taata âpï i te tämäraa i to na èà? Ia faaau i to na haereà i ta òe ra parau. 10 Ua ìmi au ia òe mä taù âau atoà; eiaha vau ia òhipa ê i ta òe ra parau. 11 Ua haaputu vau i ta òe parau i roto i taù âau, ia òre au ia hara ia òe ra. 12 Ua haamaitaìhia òe, e te Fatu E haapii mai òe ia ù i ta òe ra mau ture. 13 Te faaìte nei taù ùtu i te mau faaauraa atoà no roto i to òe ra vaha. 14 Te òaòa nei au i te èà ta òe i faaìte mai ra, e iti hua to te mau taoà atoà ra.15 E manaò ä vau i ta òe i faaue mai ra, e haapaò ä vau i ta òe ra mau èà. 16 E òaòa vau i ta òe ra mau ture, e òre roa vau e haamoè i ta òe parau.

Tïmera

17 Ìte maitaì mai òe i to tävini nei, ia ora vau, e ia haapaò vau i ta òe parau. 18 A faaaraara mai i te mata o to tävini nei ia ìte au i te mau mea taa ê i roto i ta òe ra ture. 19 E taata ê au i te fenua nei, eiaha e huna i ta òe parau ia ù. 20 Ua unuhi taù värua i te hinaaroraa i ta òe ra mau faaauraa, aita e mahana tuua. 21 Ua aò òe i te feiä teòteò, i tei katarahia ra, o tei faaruè i ta òe parau. 22 E faataa ê òe i te faaìno e te vahavaha, ua haapaò hoì au i ta òe i faaìte mai ra. 23 Ia pärahi te hui-arii e parau ìno ia ù ra, e haamanaò ä to tävini i ta òe ra mau ture. 24 O ta òe i faaìte mai ra, o ta ù ia e pöpou, e ta òe ra parau tei aò mai ia ù.

Täreta

25 Te àti nei ta ù värua i te repo; e faaitoito mai òe ia ù i ta òe parau. 26 Ua faaìte au i ta ù mau haereà, e ua faaroo mai òe ia ù; e haapii mai ä òe ia ù i ta òe ra mau ture. 27 E faaìte mai òe ia ù i ta òe i aò mai ra, ia parau vau i te mau òhipa taa ê na òe ra. 28 Ua tärapape ta ù âau i te òto, e faaètaèta mai òe ia ù i ta òe ra parau. 29 E faaätea ê atu i te parau haavare ia ù, e tuu aroha mai òe ia ù i ta òe ra ture. 30 Ua hinaaro vau i te èà parau mau ra, e ta òe ra mau faaauraa, ua tuuhia ia i mua ia ù 31 Ua au roa vau i ta òe i faaìte mai; e te Fatu, eiaha vau ia haamähia.32 E horo vau nä te èà ta òe i parau mai ra, ia haamahorahia e òe to ù nei âau.

Teuteronomi  30, 15-20

15 Inaha, ua tuu vau i te ora e te maitaì, i te pohe e te ìno, i mua ia òe i teie nei mahana; 16 o ia hoì teie ta ù e parau atu ia òe i teie nei mahana, ia hinaaro òe i to Atua ra i te Fatu, mä te haere mäite na ta na ra mau èà, e te haapaò i tä na parau, e ta na ra mau haapaòraa, e ta na ra mau ture, e ora òe, e e rahi roa òe, i nià i te fenua ta òe e haere e rave nei ei pärahiraa. 17 Ia färiu ê rä to âau, e eita òe e faaroo, e tuiau-ê-hia atu ra òe, e haamori atu ra i te mau atua èe ra, e piò atu ra i raro ia rätou; 18 te faaìte atu nei au ia òutou i teie nei mahana e e pohe mau òutou; e òre e mäoro to òutou ra puè mahana i nià i te fenua, ta òe e haere e pärahi nei, i te tahi pae i Iörïtäna ra. 19 Te tiàoro nei au i te raì e te fenua ei ìte no ù ia òutou i teie nei mahana e ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitaì e te ìno i mua ia òe; e tënä na, a rave i te ora ia ora òe e to òe atoà ra huaai: 20 ia hinaaro hoì òe i to Atua ra i te Fatu, e ia faaroo òe i to na reo, e ia àti atu òe ia na; o to òe ora ia o ia, e o te mäoro ia o to òe ra puè mahana ia pärahi hoì òe i te fenua ta te Fatu i tapu i to mau metua ra, ia Âperahäma, e ia Îtaata, e ia Iatöpa, e e höroà mai o ia no rätou ra.

I Torinetia 2, 6-10

Te paari o te Atua

6 E parau paari rä ta mätou i te feiä i paari ra èere rä i te parau paari o teie nei ao, e no te huitävana o teie nei ao, e tuuhia i raro ra. 7 Te parau nei rä mätou i te parau paari a te Atua i te parau àro ra, o tei hunahia ra, i haapaò-ätea-hia e te Atua hou teie nei ao, ia maitaì tätou 8 o tei òre roa i ìteä e te huitävana o teie nei ao ra àhiri hoì rätou i ìte ra, e òre rätou e faatätauro i te Fatu o te ao. 9 O tei päpaìhia ra e O te mau mea aore i hiòhia e te mata ra, aore i faaroohia e te tarià ra, aore hoì i ö i roto i te âau o te taata ra, o ta te Atua ia i vaiiho no te feiä i hinaaro ia na ra. 10 Ua faaìte mai rä te Atua ia tätou i taua mau mea ra i to na Värua; e ìmi hoì te Värua i te mau mea atoà nei, e te mau mea hohonu atoà a te Atua ra.

Mätaio  5, 17-37.

Ietu e te ture

17 Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te ture e te mau perofeta. Aore au i haere mai e faaòre, e faatià rä. 18 Oia mau ta ù e parau atu ia òutou nei, e mou aè te raì e te fenua, i te hoê iota e te hoê vähi iti o te ture nei, eita ia e mou e ia hope roa te mau mea atoà i te tupu. 19 E teie nei, o të faahapa e o të haapii ia vëtahi ê ia faahapa i te parau iti haìhaì roa i teie nei mau ture, e parauhia o ia i te iti roa i te Hau o te raì. Âreà të haapaò e ua haapii i taua mau ture ra, e parauhia o ia i te rahi i te Hau o te raì. 20 E faaìte atu rä vau ia òutou: ia òre ta òutou parau tià ia hau i te parau tià a te mau päpaì parau e te mau Färitea ra, e òre roa òutou e ö i te Hau o te raì.

Te täparahiraa taata e te faahauraa

(Mär 11.25; Rut 12.57-59)

21 Ua faaroo hoì òutou e i parauhia i te feiä paari ra e, Eiaha òe e täparahi i te taata; e o të täparahi i te taata ra, e au ia na te haaväraa. 22 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o te taata e riri noa atu i to na taeaè, e au atoà ia na te haaväraa; e o të parau atu i to na taeaè, E Nëneva, e au ia ia na te Tuneteri/Tiripuna teitei; âreà o të parau atu e E Maamaa, e au ia na te auahi pohe òre. 23 E teie nei ia püpü òe i ta òe ö i te fata, e ua manaò iho ra òe i reira, e ua ìnoìno to taeaè ia òe; 24 e vaiiho atu i ta òe ö i mua i te fata, e mata na i te haere e faahau ia òe e to taeaè, a hoì mai ai e püpü i ta òe ö. 25 Haapeepee òe i te faaäu i te parau i te taata tei faahapa mai, hahaere noa ai ôrua nä te äratià; o te tuu atu te taata tei faahapa mai ia òe i te haavä ra, e o te tuu hoì te haavä ia òe i te mutoì, e o të hurihia atu òe i roto i te täpeàraa. 26 Òia mau ta ù e parau atu ia òe nei: e òre roa òe e tuua mai e tae noa atu i te peeraa ta òe tärahu.

Te faaturi e te faaturoriraa

(Mät 18.8-9; Mär 9.43, 47-48)

27 Ua faaroo hoì òutou, e i parauhia mai Eiaha òe e faaturi. 28 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o të hiò noa atu i te hoê vahine no te faatupu i te hinaaro, ua faaturi ia ia na i roto i to na iho ra âau. 29 E te turori ra to mata àtau ia òe, e ôhiti e a faaruè ê atu i te ätea: e mea maitaì aè òe ia ère òe i te hoê tuhaa i te täatoà o to tino ia hurihia i roto i te auahi pohe òre. 30 E ia turori to rima àtau ia òe, e täpü e a faaruè ê atu i te ätea: e mea maitaì aè ia ère òe i te hoê tuhaa i te täatoà o to tino ia haere i roto i te auahi pohe òre.

Te faataaraa

(Mät 19.7-9; Mär 10.4-5,10-12; Rut 16.18)

31 I parau-atoà-hia hoì: O të hinaaro i te haapae i ta na vahine, e tuu atu o ia i te tahi parau faataaraa ia na ra. 32 Te parau atu nei rä vau ia òutou: o të haapae i ta na vahine, mai te peu e, mea na roto i te òhipa taiàta, ua faariro ia ia na ei faaturi; e o të täati i te vahine tei haapaehia, ua faaturi atoà ia.

Te tapu

33 E ua faaroo hoì òutou e i parauhia na i te feiä paari ra Eiaha òe e ôfati i ta òe tapu, e faatupu rä i ta òe i tapu i te Fatu ra. 34 Te parau atu nei rä vau ia òutou eiaha roa atu e tapu: eiaha i te raì ra, o to te Atua ia teröno; 35 eiaha atoà i te fenua nei, o to na ia taahiraa âvae; eiaha ia Ierutarëma, o te ôire ia o te Arii nui;  36 eiaha atoà e tapu i to òe iho upoo, eita hoì e tià ia òe ia faaèreere e ia faateatea i te hoê ìo rouru. 37 Ia riro rä ta òutou «ê» ei «ê», e ta òutou « aita» ei «aita» ; te parau i faaravaìhia mai, no ô mai ia i te ìno ra.

Manaò.

Taramo 119, 9 E nä hea te taata âpï i te tämäraa i to na èà? Ia faaau i to na haereà i ta òe ra parau.

Teuteronomi 30, 19 Te tiàoro nei au i te raì e te fenua ei ìte no ù ia òutou i teie nei mahana e ua tuu vau i te ora e te pohe, i te maitaì e te ìno i mua ia òe; e tënä na, a rave i te ora ia ora òe e to òe atoà ra huaai.

I Torinetia 2, 10 Ua faaìte mai rä te Atua ia tätou i taua mau mea ra i to na Värua; e ìmi hoì te Värua i te mau mea atoà nei, e te mau mea hohonu atoà a te Atua ra.

Mätaio 5, 17 Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te ture e te mau perofeta. Aore au i haere mai e faaòre, e faatià rä.

Ei manaò mätamua.

Te uiraa e tià ia parau i ù nei, mauti ra ia, E nahea tätou i te faatupuraa i te hinaaro o te ture ? Te maìti ra nei tätou i te ora ?

E ao to te taata tei ture a  te Atua, to na âau i te vairaa.

Oia mau, te mau parau ia e faahitihia nei e Ietu i roto i te Mätaio i te pene 5 mai te ìrava 17 e faaea i te ìrava 37. Te hinaarohia nei e faaìte i te faufaa o te ture, e ia pärahi fatata noa  te taata i pïhaìiho mai te hoê rämepa ra te huru tei türama i te èà. Ia ìtehia te faufaa no te mau faaueraa e tïtauhia ra no te ora, o te mau taata tei noaa ia rätou i te faatura, àreà tei òre ra e faahapahia ia. Te tïtauraa ra e horoàhia nei, ia haapaò te taata i te ture e tià ai, o te reira te niu o te oraraa no te hoê nunaa. 

Te manaò o te taiòraa.

E toru parau te tià e haafifi te manaò,

1)      i te ìrava 22 i te vahi hopeà, Rata te tahi manaò i nià i teie taò, oia hoì e haavahavaha, faufau, e aore ra faufaa òre.

2)      I te ìrava 22 noa ia i te vahi hopeà, More, e taata aita to na e maitaì i roto ia na, e ìno anaè.

3)      I te ìrava 26 i te vahi hopeà, e moni haìhaì roa.

Te tahi manaò e faaìtehia ra e te taiòraa teie ia,

E faatià o Ietu i te ture.

Ia haapaòhia te ture o te patireia.

E ara i te faahapa a te ture.

Te ture o te tätarahapa.

Tei mua  tätou i te mau manaò o Ietu, no nià i te ture. Te haapäpü nei O ia i te reira i te ìrava 17. Eiaha e manaò e, i haere mai au e faaòre i te Ture, e te mau Perofeta, aore au i haere mai e faaòre, e faatià ra. E here to Ietu i te Ture, ma te ìte atoà e, o te reni ia e tià ia rave. Ia òre te ture, eita e tià ia faanaho i te hoê oraraa i roto i te hoê nunaa, O ta Ietu ia e hinaaro nei ia ìte te mau taata atoà, e ia ìte to na mau täuaro e mea faufaa te ture. Oia hoì, aita te Ture i hämanihia e te Atua ia riro ei faaìnoraa i te taata, e aore ra ei òpanipaniraa i te taata ia ora ; ua hämanihia te ture ei haamaitaìraa, e, ei ìritiraa i te taata i nià i to na tiàmaraa. Ia hapa ra te taata i te Ture a te Atua, e faahapahia ia o ia i te faahaparaa tià, ta na utuà ra o te tätarahapa ia.

E òaòa to te raì i te taata hoê ia tätarahapa.

Ia taiò maitaì anaè tätou i teie  parau Mataio pene 5 i te ìrava 17 e faaea i te ìrava 37, e ìte tätou e aita o Ietu e faahiti àmui nei te parauraa, te faahiti tätaì tahi nei ra O ia i te parauraa e o OE………

E taata hoê teie ta Ietu e tïtau nei e, e ara i te faahapa a te Ture, te manaò tumu ra o Ietu ra  no te mau taata atoà ia i putuputu mai i taua mahana ra, e tià ia parauhia i roto i teie mau faaäuraa a Ietu, ia ìte te taata i te here i te Ture a te Atua.

Ta tuhaaraa i te pene parau Mataio 5 : 17 – 37.

Ia tià te Ture

Ìrava    17                    Te faatiàraa i te Ture

            Ìrava    18 – 19            Ia haapaò ei ia haapiihia 

                                               Te ture o te Patireia.

Te  parau tià o te tätarahapa.

Ìrava    20                    Ia rahi atu i te faaìteraa i te Parau tià

            Ìrava    21 – 22            E ara i te faahapa                                  

            Ìrava    23 – 25            E tätarahapa hou a pupu ai                                       

                                               I te tutia i te Atua.

Te tiàmaraa o te Faaroo.

Ìrava    26                    Ia pee te tärahu

            Ìrava    27 – 30            E ara i te faaturi                                  

            Ìrava    31 – 32            E ara i te faataaraa.                                                   

            Ìrava    33 – 37            E ara i te aòraa.

Teie te tahi ta tuhaaraa no teie pene parau, te tià ia tuatapapahia, i roto i teie faanahoraa, e rave rahi mau manaò e tià ia haafaufaahia.

1)      Ia tià te ture

Te Ture, ua riro te reira ei parau tapu na te Atua i te taata. No reira e òre roa e tià ia Ietu ia faaòre, ia faatià ra, i te mea O ia iho te Ture o te faufaa âpï. Te Ture mätamua ra, e ôfaì ia tei papaìhia i roto e te rima o te Atua, àreà ra o Ietu eita ia O ia i te Ôfaì, e Ìò Ora no te vairaa i te Ture a te Atua tei papaìhia i roto i to na âau, o ta na e tuu nei i roto i te âau o ta na Ètärëtia.

2)  Te parau tià o te tätarahapa.

O ta te Ture ia a te Atua e faatupu ia tià te parau i roto i te taata tei tätarahapa mai roto mai i te hohonuraa o te âau.

3) Te tiàmaraa o te faaroo.

I reira e tiàma ai te faaroo. Na teie parau e horoà i te taata teretetiano i te òaòa. Ia tiàma anaè i mua i te ture, ua tiàma atoà ia tätou i mua i te Atua e i to tätou mau taeaè, mau tuahine tei pärahi fatata noa ia tätou.

Teie te reo o Ietu,

Eiaha òutou e manaò e i haere mai au e faaòre i te Ture e te mau perofeta aore au i haere mai e faaòre e faatià ra.

I teie parau Òutou te ìte nei te manaò to Ietu Here i te mau nünaa atoà o te ao nei tei tuiau i te Mäòhi, aore atoà o Ietu i faaòre i te ture i päpaìhia no te to tätou fenua ua faatià ra, ia ora o Mäòhi Nui, e tae noa atu i te tohu a Vaitä.

Terai or. Faatura.

Mātaio 5.13-16 Ora.

Tāpati 9 no Fëpuare 2020.

Ora.

Taramo 112

1 E haamaitaì i te Fatu E ao to te taata i mataù i te Fatu ra, tei riro roa to na âau i ta na parau. 2 E mana hoì to na huaai i te fenua nei, e maitaì hoì te tamarii a te feiä parau tià ra. 3 E àtuàtu tei to na fare e te taoàhia, e tià hoì ta na parau tià i te vai-mäite-raa. 4 Ei te pöuri nei e hiti mai ai te märamarama i te feiä parau tià, e te hämani maitaì, e te aroha, e te piò òre. 5 E hämani maitaì to te taata maitaì, e horoà ta na ia tïpeehia mai, e rave o ia i ta na mau peu atoà ra mä te haapaò 6 E òre roa o ia e àrori; e manaò-tämau-hia te feiä parau tià, e a muri noa atu. 7 E òre o ia e mataù i te roo ìno ra; ua mau to na âau i te tiàturiraa i te Fatu. 8 No te mea ua itoito ta na âau, e òre o ia e mataù, e ìte noa atu o ia i te hiàraa o to na mau ènemi. 9 Ua ôpere noa o ia, e ua horoà hua na tei veve ra, e tià ta na parau tià i te vai-mäite-raa. E faateiteihia to na tara mä te tura ra.10 E ìte te paieti òre mä te òto, e àuàu to na niho, e mou atu ra. Te tiàturiraa o te paieti-òre ra, e mou ia.

Ìtaia 58.7-10

7 Èere änei ia tufahia ta òe mäa i te feiä i poìa ra; e ia ärataì i te taata rii i àti ra i to ùtuafare? E ia ìte òe i te veve ra, ia faaàhu atu òe ia na, e eiaha òe e täpuni i to òe iho ra hoì tino? 8 Ei reira to òe märamarama e püroro noa mai ai mai te poìpoì ra; e e àti vave hoì to òe ra mau puta; e nä mua hoì to parau tià ia òe i te haere; e te hanahana o te Fatu te pee mai ia òe ra. 9 E parau òe i reira, e nä te Fatu e parau mai; na òe e tiàoro, e nä na e parau mai e, Inaha, teie Au. Ia faaruè òe i te tuto i roto ia òe ra; i te töhuraa i te rima, e te parau ìno ra; 10 ia hopoi mai òe i ta òe mäa nä tei poìa ra, e paìa aè ra te taata i roohia e te àti ra, ei reira to òe märamarama e hiti mai ai i roto i te pöuri, e to òe ra pöuri e riro mai te avatea ra.

1 Torinetia 2.1-5

Te faaìteraa i te Metia i faatataurohia

1 Ia ù hoì i haere atu ia òutou na, e a ù mau taeaè, aore au i haere atu mä te parau ahaaha e te paari, i te parauraa atu ia òutou i te Èvaneria o te Atua. 2 Ua ôpua mäite au e, aita roa a ù parau e faaìte atu io òutou na, maori rä o Ietu Metia e o ia i faatataurohia ra. 3 E paruparu hoì to ù, e te mataù, e te rürütaina rahi io òutou na. 4 Eere hoì ta ù parau e ta ù aòraa i te parau täparu no te paari o te taata nei, i parau atu rä vau mä te faaìte päpü a te Värua e te mana. 5 ia òre to òutou faaroo ia faatumuhia i te paari o te taata nei, i te mana rä o te Atua.

Mātaio 5.13-16

Te miti e te märamarama

(Mär 9.50; 4.21; Rut 14.34-35; 8.16; 11.33)

13 O òutou te miti no te fenua. Âreà ia mäàro te miti ra, e aha te mea e àvaàva faahou ai? Ua riro ia ei mea faufaa òre, e faaruèhia e e taataahihia e te âvae taata.14 O òutou te märamarama o teie nei ao. E ôire tei faatiàhia i nià i te mouà ra, eita ia e moè. 15 E òre hoì te taata nei e tütuì i te rämepa a tuu ai i raro aè i te färii, ei nià rä i te vairaa; ia märamarama to te fare atoà ra.16 Oia atoà to òutou märamarama, ia ànaana ia i mua i te aro o te taata, ia ìte rätou i ta òutou mau òhipa maitataì, e ia faahanahana rätou i to òutou Metua i te mau raì ra.

Manaò.

Taramo 112, 4 Ei pöuri e hiti ai te märamarama i te feiä parau tià, te hämani maitaì, te aroha, e te piò òre.

Ìtaia 58, 10 ia hopoi te mäa nä tei poìa ra, e paìa te taata i roohia te àti ra, ei reira te märamarama e hiti ai i roto i te pöuri, te pöuri e riro èi avatea.

I Torinetia 2, 5 ia òre to òutou faaroo ia faatumuhia i te paari taata, i te mana rä o te Atua.

Mätaio 5, 16 Oia atoà to òutou märamarama, ia ànaana ia i mua i te aro o te taata, ia ìte rätou i ta òutou mau òhipa maitataì, e ia faahanahana rätou i to òutou Metua i te mau raì ra.

Teie te huru no te haapotoraa o na taiòraa e maha, te mea e faaroohia te mau parau ia i muri nei, te märamarama, te pöuri, te ànaana, te miti, te fenua, e te faahanahana. Mau parau tumu teie no te täuturu i to tätou faaroo ia òre ia mäaro i roto i te pöuri. Te taiòraa e tià e turäma ia tätou teie ia, i papaìhia e Mataio i te pene 5 i te ìrava 13 e tae i te ìrava 16. No te mea e 4 noa  puè ìrava tei täpeàhia mai no teie parau tuatapaparaa i te feia e ìmi nei i te maitaì i roto i te mau hinaaro o te Atua no te taata. No reira e tià ia  taiòhia  teie pene parau e 5 taime e aore ra 10 taime, e aore ra hau atu no te faaroo päpüraa i te tïtauraa e piihia nei e Ietu. I te mea te parauhia nei to tätou parau e te feia faaroo, to na huru i te fenua nei, e to na huru i te ao nei. Na roto ia i na faufaa e piti e faahitihia nei, te MITI, te MARAMARAMRA, e na maitaì teie hoê te tano ia täpeàhia e te rima taata mauti ra ia te  MITI, àreà te tahi ra te MARAMARAMA, eita ia e mou i roto i te rima ia täpeà, e turäma ra o ia i te taata ia rave i te èà e tano ia haere. Te horoà-atoà-hia nei i hea roa e òhipa ai teie na faufaa e piti, hoê i te fenua nei, te taata teie e parauhia nei i te hiòraa i to na repo te maitai ra nei e aore ra aita, oia hoì  to na tino e te faufaa e vai ra i roto. Te piti te ao nei, te mau taata teie e parauhia nei, ia ìte ia te taata tätaì tahi i te tià i te vahi i reira e ìtehia to te tahi faaturaraa i te huru o te tahi ia noaa te parau o te tiàturiraa i te paieti òre.( Taramo 112 : 10).

Te parau no te taiòraa. Mataio 5 : 13 – 16.

Ietu, i roto i ta na mau haapiiraa, e rave rahi mau hohoà o ta na e rave, no te faaòhie i te faaharuraa i te manaò i te hinaaro e tïtauhia ra. Te mau hohoà-iho-ra matarohia e te taata i roto i te ùtuafare. E tei ìtehia i te mau mahana atoà, täpeàhia e te rima, e aore ra tei faahiò-noa-hia. Te tumu o Ietu i rave ai teie mau hohoà, no te faaìte ia, e ia òhipa te taata te mau maitaì e vai ra i mua ia na, e i roto i to na oraraa, no te faanavaì. Te tahi ra mau taime, e rave nei o Ietu te mau hohoà ìte-òre-hia e te mata taata, e tei òre te rima e täpeà mai to na iho patireia, tei faaau-noa-hia e au te patireia o te Atua i tera faufaa e tera faufaa. Teie huru ra, aita ia e faaòhie nei te feruriraa, te faatiàturi nei ra o Ietu i te taata ia ìte. Mai te tahi mau parapore, haapunihia te auraa o te parau, i muri mai i te hohoà e faahitihia ra. E na te taata taiò ia e ìmi e aha te tahi auraa. I roto i te mau faahitiraa parau e ravehia nei e Ietu, mea pinepine roa O ia i te faahiti te parau no te ora e te pohe, te märamarama e te pöuri, te patireia e o hate, ei faaìteraa ia haapaò mai te, i te mea aita te faaìno e atea nei i te haamaitaì.

O te auraa ia no te parau ta Ietu e faahiti nei, ÒUTOU TE MITI O TE FENUA, te miti e auahi tei ìritihia mai roto mai i te pape no te moana nui a hiva, tei àua haaàti i te mau fenua atoà, e aita to na e hopeàraa. Tei na poro e maha o te ao nei to na vairaa. Mea paruparu, e mea puai, mea purehu, e mea paari. Tei täpeà i te maitai ia òre ia ìno, e tei òre i täpeà no te horoà i te ìno. I te vahi no te maitaì ua maitaì ia, te vahi no te ìno ra ua ìno ia.

Te tïtauraa ra a Ietu i te mau pipi no te miti no te haamaitaì ia. Ia òre e taataahihia e te àvae taata i te mea ua òre te maitaì. Te àanoraa teie, te òhipa ta te mau pipi e rave no te Atua, i te mea ua î, te tahi mau vahi o te ao nei i te ènemi.

ÒUTOU TE MARAMARAMA O TE AO NEI, e parau maere teie ta Ietu, i te mea o ia iho te märamarama o te ao. Oia tei ànaana i roto i te mau vahi pöuri. Teie rä, e riro te mau pipi ei märamarama ànaana na roto i te Metia. Te àve pitihia nei e Ietu te miti e te märamarama, no te aha, e aha te tumu ? Teie ia, tei raro aè te mau pipi i te maru pererau o te Atua i te vairaa. Oia hoì i reira e faatumu ai te mana o te Atua, i reira atoà te täuturu e noaa ai. No te òhipa i te miti i te vahi aita e miti, te märamarama i te vahi aita e türamahia ra. Tei reira te faaìteraahia te feia tei piihia e Ietu Metia.

O ‘’ÒUTOU’’ O vai teie ÒUTOU ? Te parau ia a Ietu, o vai te tià e färii i teie parau mai te hoê faaueraa ra te huru, tei òhipa i te mau vahi aita e ìtehia nei te hanahana o te Atua. O te pähonoraa e tano ia parau te taata tätaì tahi, O VAU teie, oia hoì èi faaìteraa ua tae mai  taua reo ra, e ua faaroohia, e ua òhipahia. I taua taime ra, te noaa ra ia i te taata, i te tuu ia na i mua i te parau no te miti, e te märamarama. Ia tae te taata i nià i teie faanahoraa,  te ora rä ia tätou i roto i te òpuaraa ta Parau Maitaì e tïtau mai nei ia tätou.

Te faufaa o te tumu parau.

No te aha te miti ?

Ia ânoìhia i roto i te maa èi horoàraa i te âminamina ia àmu, e täpeà atoà o ia i te iò maa ia òre ia tähuti. Te mau faanahoraa mätauhia e tätou i te òhipa i roto i to tätou oraraa. Teie te huru no te faaìteraa a te faufaa mätamua i te miti, i roto i te faaäuraa mätamua e 7 tumu òhipa e haafaufaa ra i te miti.

1)      No te faatupu ia i te hoê parau tütuu i ropu i na taata toopiti, ma te àmu i te miti. No te haapäpü maitaìraa i to raua täamuraa te tahi i ta tahi. E àore ra i te Atua. (Numera 18 : 19 ).

2)      E pîpîhia te tutia i te miti, ei faaìteraa i to na maitaì. Ta te Revitito ia e faaìte ra i te pene 2 i te ìrava 13, e haamiti atoà òe i te mau tutia, i ta òe tutia àmu.

3)      E ânoìhia te miti i roto i te mau haaputuraa noànoà ra èi faaìte i to na maitaì e to na moà. ( Etoto 30 : 35 ).

4)      Te mau ôroà i te fare pure, e rave-atoà-hia te miti èi täpaò no te tähuti òre o tei tuuhia i roto i te mau haapuèraa maa. (Etera 7 : 22).

5)      E taurumihia te àiü fänau àpi i te miti, eiaha èi faaìteraa no te mä, èi faaìteraa ra i te hoê peu tei ravehia e te nunaa o te Atua ia au te faaìteraa a Etetiera.

6)      E faaora te miti i te puna pape, te òhipa ia ta Eritaia i rave i te pihaa i Ierito. Mau Arii piti pene 2 ìrava 20 e te 21. E hopoi mai i te tahi päni àpi a tuu ai te miti i roto, ua haere atu ra o ia i te pihaa o taua pape ra, e ua huri atu ra te miti i roto, e ua na o aè ra, te na o mai ra o Iehova, ua faaorahia e au teie nei pape.

7)      Ia tupu ia te àroraa, e aore ra te tamaìraa, te òire e hià, e ueuehia te miti i nià iho ei faaìteraa e aita e ènemi faahou to reira. Mau Tävana pene 9 i te ìrava 45, haaparari  atu ra i te òire i raro, e ua ueue atu ra hoì i te miti.

Te faaìteraa teie na te faaäuraa mätamua, i na faanahoraa e 7 o te miti. No reira aita tätou e maere nei te tumu o Ietu i faariro ai ia tätou èi miti no te fenua nei. Tei roto ia i tera manaò e, e noaa i te taata, te paari, i te îraa i te mau faanahoraa a te Atua, e te mä ei faaìteraa i te tiàmaraa no te mau tamarii a te Atua. O te hiòraa ia teie a te faaäuraa àpi, te miti e täpaò  ia no te paari, e te îraa i te maitaì a te Atua.

Ia ânoìhia te miti i roto i te mau maitaì no te tino, eita e ìtehia o te au noa ra te haapoupouhia e te taata e färii ra, tei tano i to na hinaaro. To na auraa ra te miti, e horoà ia oia i te au i te mea au òre, te maitaì i te mea tähuti, te ora i te vahi pohe. Ia rahi anaè te miti, eita ia no te miti te hape no te taata faatano ia te hape, i te  tano òre ta na fäito.

ÒUTOU TE MARAMARAMA O TE AO NEI.

Te faaìteraa a te Tenete pene 1 i te ìrava 3 e faaea i te 5 o te òhipa mätamua ia ta te Atua i Parau, te märamarama. E ua maìri O ia i to na iòa i te ao. E i roto  i te Ioane pene 8 i te ìrava 12, te parau nei o Ietu e o vau te märamarama o teie nei ao, o tei pee mai ia ù ra e märamarama ora ia to na. Ia au i teie reo no Ietu, te haafaufaa nei O ia i te taata tätaì tahi, i te märamarama e vai i roto i tera e tera. To na auraa ra aita roa te hoê i ère i teie faufaa, mai te mea ua ère te hoê i teie faufaa, eita ia na te Atua i hämani ia na.

Ia au i na parau e piti nei, e tià roa ia parauhia te tumu no te märamarama mai roto mai ia i te faanahoraa a te Atua. O ta Ietu i òhipa èi ärataìraa i te taata i nià i te faanahoraa o te ora. O te pure ia a Tavita, o Iehova to ù märamarama, e to ù ora. (Taramo 27 : 1). To na auraa ra te tumu o te märamarama ra noo mai ia i te Atua ra. Na teie märamarama e faaìte i te maitaì o te ao nei, o tei òre roa e tià i te tahi atu mau faanahoraa ia faaö mai i roto. I te mea o te Atua teie e türama nei i teie ao. Eiaha  noa ra na roto i te ànaana o te mahana, e te nehenehe o te âvaè e te mau fetià. Na roto atoà ra i te märamarama o ta na ture, tei tae roa to na hihi i te mau vahi haamoriraa a to na nunaa i te fare pure. No reira te ture a te Atua o te rämepa ia tei türama i to na fare, òire faatiàhia i nià i te mouà. Tei haamäramarama i te fenua, tei rapaauhia e te miti, ia ora to te ao. E ôire tei faatiàhia i nià i te mouà ra, eita ia e moè. 15 E òre hoì te taata nei e tütuì i te rämepa a tuu ai i raro aè i te färii, ei nià rä i te vairaa; ia märamarama to te fare atoà ra.16 Oia atoà to òutou märamarama, ia ànaana ia i mua i te aro o te taata, ia ìte rätou i ta òutou mau òhipa maitataì, e ia faahanahana rätou i to òutou Metua i te mau raì ra.

Terai or. Faatura.

    

Ruta èv 2.22-40 Èpa

Tāpati 2  Fëpuare 2020.

Ôroà.

Èpa

Taramo 24

1 Taramo na Tävita. No te Fatu te fenua e te î atoà i nià iho, te mau fenua o te ao nei, e te feiä atoà e pärahi i reira. 2 Na na ia i faatïnana i te reira i te miti, e ua haamau o ia i te reira i te moana. 3 Nä vai e paiùma i te mouà o te Fatu. O vai të tià i to na ra vähi moà? 4 Te taata rima mä ra e te âau maitaì o tei òre e faahiti i to na värua i te parau haavare, aore hoì i tapu mä te haavare. 5 To na te maitaì e noaa mai no ô i te Fatu ra, e te parau tià no ô i te Atua o to na ra ora. 6 O ia te feiä i ìmi ia na; o tei ìmi i to mata, e te Atua o Iatöpa. Tera.7 E faateitei na ia òutou, e te mau ùputa e, e ia faateitei-atoà-hia òutou, te mau ôpani vaiiho taìàtä e, ia ö atu te arii hanahana i roto na 8 O vai teie nei arii hanahana. O te Fatu ia o tei mana e te püai; o te Fatu ia e mana i te àroraa ra. 9 A faateitei na ia òutou, e te mau ùputa e, e ia faateitei-atoà-hia òutou, e te mau ôpani vaiiho taìàtä e, ia ö atu te arii hanahana i roto na 10 O vai teie nei arii hanahana. O te Fatu manahope ia, o ia taua arii hanahana ra. Tera.

Marati 3.1-4

1 Inaha, e tono vau i ta ù veà, e na na e haamaitaì i te èà i mua ia ù ra e te Fatu ta òutou e ìmi na, o te tae vave mai ia i to na ra hiero, te veà a te faufaa ta òutou i òaòa na inaha, o te tae mai ia, te parau mai ra te Fatu manahope ra. 2 E tià rä ia vai ra a faaòromaì ia tae i te mahana e haere mai ai o ia ra. E o vai te mau ia fä mai o ia ra? E au hoì o ia i te auahi a tämä àhu ra: 3 e pärahi mai o ia mai te tamä e te haamaitaì i te ârio ra e na na e tamä i te tamarii a Revi, e haamaitaì hoì ia rätou mai te àuro e te ârio ra, e nä rätou e hopoi mai i te tütia parau tià i te Fatu ra. 4 E riro te tütia a Iüta e ta Ierutarëma i te mea mauruüru na te Fatu i reira, mai tei te ànotau tahito ra, te mau mätahiti i mütaa iho ra.

Hēpera 2.14-18

14 E teie nei, no te mea e tino to te tamarii ra, ua rave atoà hoì o ia iho i te reira, ia na te pohe o ia i te faaère atu ia na no na te pohe nei, oia hoì te tiàporo ra; 15 e ia faaora hoì o ia i te feiä i tïtï i te mataù i te pohe e hope roa aè to rätou oraraa nei. 16 Aita roa hoì o ia i täpeà i te mau merahi, ua täpeà rä o ia i te huaai o Âperahäma. 17 I tià ai ia na ia faarirohia mai ta na mau taeaè te huru i te mau mea atoà ra, ia riro o ia ei tahuà rahi parau mau e te aroha noa i te mau mea a te Atua ra, ia tätara o ia i te hara a te taata nei. 18 E o ia iho hoì i pohe i te mea i roohia i te àti, e tià hoì ia na ia turu mai i te feiä i roto i te àti ra.

Ruta èv 2.22-40

Te faaìte-raa-hia o Ietu i roto i te hiero.

22 E hope aè ra o na puè mahana tämäraa i haapaòhia i te ture a Möte ra, hopoi atu ra rätou ia na i Ierutarëma e püpü atu i te aro o te Fatu ra. 23 Mai tei päpaìhia hoì i te ture a te Fatu ra e O te mau tamaroa mätahiapo atoà a te metua vahine ra, ua moà ia no te Fatu. 24 E e hopoi atu hoì i te tütia mai tei parauhia i te ture a te Fatu ra E piti ùupa, e aore ra, e piti ùuàiraò fanauà. 25 E inaha, tei Ierutarëma te hoê taata o Timeona te iòa, e taata parau tià e te haapaò maitaì, te tiaì ra i te haamähanahana no Ìteraèra, e tei ia na te Värua Maitaì. 26 E i faaìtehia mai o ia e te Värua Maitaì e eita o ia e pohe vave ia ìte rä o ia i te Metia o te Fatu ra. 27 E i ärataìhia o ia e te Värua i roto i te hiero; te hopoi mai ra nä metua i te tamaiti ra ia Ietu i roto, e rave i ta te ture ra ia na, 28 ua rave atu ra o ia ia na, ua hii iho ra, haamaitaì atu ra i te Atua, nä ô atu ra 29 E te Fatu, e tuu òe i to tävini i teie nei mä te hau, ua au hoì i ta òe parau. 30 Ua ìte aè nei hoì ta ù mata i te Ora na òe, 31 i haapaòhia e òe i mua i te mata o te taata atoà nei; 32 e tiàrama ei haamäramarama i te Ètene, e ei hanahana no to òe ra taata no Ìteraèra.

Te tohu a Timeona

33 Mäere iho ra Iotëfa e te metua vahine o Ietu i taua mau parau i parauhia e ana ra. 34 Ua faaora atu ra Timeona ia räua, nä ô atu ra i te metua vahine ia Märia Inaha, ua haapaòhia teie nei tamaiti ia hià to Ìteraèra e rave rahi e ia tiàfaahou mai to Ìteraèra e rave rahi; ei täpaò e märöhia 35 e e putapupü atoà to òe iho âau mai te puta hoto ra, ia ìteä te manaò no te âau taata e rave rahi.

Te perofeta vahine ra o Àna

36 E te hoê perofeta vahine ra o Àna, e tamahine na Fänuera, no te ôpü o Àtera. Ua ruhiruhiä o ia, e hitu o na mätahiti i te taòtoraa i te täne, ta na i faaipoipo i te pötiiraa ra 37 ua ìvi ra o ia a varu aè ra àhururaa o na mätahiti e maha tiàhapa, aore roa o ia i faaruè i te hiero, e tià rä i te haamoriraa i te Atua mä te pure e te haapaeraa mäa i te ruì e te ao. 38 E o ia i tomo mai i roto i reira ra, haamaitaì atoà atu ra i te Fatu, e ua parau iho ra ia na i te feiä atoà i haapapa i te ora i Ierutarëma ra.



Te hoìraa i Nätareta

39 E oti aè ra ia räua tei parauhia mai i roto i te ture a te Fatu ra, hoì atu ra räua i Tarirea i to räua iho ôire mau i Nätareta. 40 Tupu atu ra taua tamaiti ra, e itoito atu ra te âau, î aè ra hoì i te paari, e te vai ra te maitaì a te Atua i nià ia na.

Manaò.

Taramo 24, 1 Taramo na Tävita. No te Fatu te fenua e te î atoà i nià iho, te mau fenua o te ao nei, e te feiä atoà e pärahi i reira.

Marati 3, 1 Inaha, e tono vau i ta ù veà, e na na e haamaitaì i te èà i mua ia ù ra e te Fatu ta òutou e ìmi na, o te tae vave mai ia i to na ra hiero, te veà a te faufaa ta òutou i òaòa na inaha, o te tae mai ia, te parau mai ra te Fatu manahope ra.

Hepera 2, 17 I tià ai ia na ia faarirohia mai ta na mau taeaè te huru i te mau mea atoà ra, ia riro o ia ei tahuà rahi parau mau e te aroha noa i te mau mea a te Atua ra, ia tätara o ia i te hara a te taata nei.

Ruta Èv. 2, 40 Tupu atu ra taua tamaiti ra, e itoito atu ra te âau, î aè ra hoì i te paari, e te vai ra te maitaì a te Atua i nià ia na.

I roto i ta tatou taiòraa, te parau faufaa tei hiòhia mai e te manaò, o teie na färereiraa i roto pu i te ùtuafare o Ietu e teie na taata paari. Te taata mätamua o Timeona to na iòa, e taata parau tià e te haapaò maitai. E taata teie, i roto i te tiaìraa i te Faaora o te mau nunaa atoà. Tei reira ta na manaònaòraa i roto i to na oraraa, ua vai noa tera manaò i roto ia na oia hoì ia ìte ia Ietu hou a pohe ätu ai. E tiaìraa mäoro tei ravehia e Timeona, e te tuutuu òre i to na parahiraa i roto i te fare o te Atua i te mau mahana atoà no to na oraraa. Ia tae ra i te mahana e tià ai e hopoi i teie àiü i mua i te aro o te Atua ei haamaitaìraa, e tupu teie òhipa i te vaù no te mahana i muri aè te fänauraa. E faanahoraa teie na te âti-Iüta i te peritome i te mau tamarii tamaroa e ôroà tumu teie, e òaòaraa atoà na na metua. E i roto i teie ôroà, to Timeona ìteraa i teie àiü ta na i tiaì mäoro. Te vai àiü noa ra o Ietu, ua faatura teie taata paari ia na. Ua ìte atoà teie taata paari e o Ietu teie te Tamaiti a te Atua. Te päpu ra ia tatou i te rahi o te òaòa o teie taata. Te òhipa o ta na i tiaì noa na, te ìte ra o ia i teie nei. Ia haamaitaìhia te Atua no te reira. A hiò na tätou i te mau parau a teie taata paari i parau no Ietu.

-Te ora no te mau taata atoà (ir 30-31).

-E tiàrama no te mau êtene, e no Ìteraèra (ir 32).

Te färereiraa i roto pu ia Ana e te ùtuafare o Ietu, e mea taaê rii. Aita e parau ta Ana i parau no Ietu. Te vahi noa ta te päpaì èvaneria a Ruta e faaìte ra e perofeta o ia, e vahine tei haere pinepine i te hiero, e tei tämau i te pure e te haapaeraa maa i te ruì e te ao.

Teie na färereiraa, ua tupu ia i roto i te hiero no Ierutarëma. Ua haere o na metua i Ierutarëma no te püpü ia Ietu i mua i te aro o te Atua. E ua  tupu teie òhipa i roto i te hiero, o te tumu ia, i färerei ai rätou, Ua tano te haereraa o te ùtuafare o Ietu i te hiero e teie na taata paari. Ia haamaitaìhia te Atua tei faatupu i teie na färereiraa. E teie tau taata paari tei pärahi noa i roto i te tiaìraa e ia ìte i te Faaora o teie nei ao hou to raua poheraa. Ua faufaahia to raua tiaìraa, ua ìte raua ia Ietu.

No teie färereiraa, o Ruta èvaneria noa tei faatià i teie parau. Ua maìti o ia i te hiero o Ierutarëma ei pü no teie färereiraa. I roto i te oraraa o Ietu, ua riro te hiero no Ierutarëma ei vahi e haere pinepinehia e Ietu. Aita te hiero o Ierutarëma i riro noa ei vahi maitaì no Ietu. I roto i ta tatou taiòraa, ua riro teie vahi ei vahi färereiraa na Ietu i te Atua to na Metua, e ei vahi färereiraa i teie na taata paari. Te riro atoà teie na taata paari ei ìte mätamua no Ietu. Na te mau parau a Timeona i parau no Ietu e haapäpü mai ia tatou i te rahi e te hohonu o te faaroo o teie taata, ei pure haamauruüruraa na na i te Atua, tei färii e haamäoro i to na pue mahana i te ao nei no te ìte ia Ietu.

O Timeona e o Ana e hohoà te reira no te mau tävini tei pärahi noa i roto i te faaòromaì, tei horoà päpu ia raua no te maitaì o te òhipa a te Atua. Aita raua i ìte i te mau òhipa ta Ietu i rave, oia hoì ta na mau òhipa faaora mai e ta na mau haapiiraa, i te reira vahi ra ua tuàti noa ia tätou. Ua mauruüru noa raua i te ìteraa ia Ietu àiü. Te haapii nei ra teie taiòraa i te faufaa e vai ra i roto i te färereiraa te feia paari i te tamarii. Mai te tamarii e hiaai ra i te feia paari oia atoà te feia paari i te tamarii. Ia tuàti maitaì raua e tià ai, e tià atoà ia tätou ia parau, e ua ora o Timeona e o Ana i to raua faaroo i te ìte-noa-raa ia Ietu àiü. E ora atoà tätou i to tätou faaroo.

I roto i te hiòraa o ta tatou parau e tià ia parauhia e, e parau âpï òaòa teie e färereihia nei e tätou. Èi haapäpüraa no taeraa mai te  tumu o te ora, tei hiihia e te taata i nià i ta na ôuma no te taata faaroo. E i roto i te ôroà no te peritomeraa, oia hoì tei parauhia te ôroà no te tämaraa, i te ìteraahia te faufaa ta te Atua i horoà mai i te ao nei. I reira te àti-Ìteraèra e ìte ai te hanahana o te Atua i te pouraa mai. I reira atoà te hui arii e tuu ai i to rätou mau turi i raro, no te faaìteraa e, teie te Arii tei rahi aè i te mau arii atoà. Ua himenehia teie parau e te mau tamarii a Tora, ia au te faaìteraa a te Taramo 48. Inaha ua àmui te hui arii, ua haere atoà hoì rätou e rave. O te Atua nei ä hoi to mätou Atua e a muri noa ätu, e ärataì tämau ä hoi O ia ia mätou e tae noa ätu i te pohe ra. E riro atoà te parau no te tae raa mai o te Ora, ei faahiti mähutaraa i te taata taua tau ra, oia hoì te Färaa mai o te Tamaiti a te Atua.

Te òhipa i ravehia e Timeona e o Ana, o te òhipa atoà ia i ravehia e to tätou mau hui tupuna i mua ra, tei parauhia te ÈPARAA TAMARII. E tupu teie faanahoraa no te mau tamarii mätahiapo tamaroa änaè, aita to te mau tamarii tamahine mätahiapo. Te taime te tö ra te metua vahine, e faaineine te feia paari o te ùtuafare i te àhu no te püòhu i teie àiü, tei parauhia te PARIA o ta tätou e parau ra i teie mahana te tapa.

Te òhipa ia  ta Timeona i rave te taime o ia a hii ai ia Ietu àiü i roto ia na, to na auraa te èpa nei o ia i teie àiü i roto i to na âau. E na metua tane paari roa i roto i te fetii e rave i teie òhipa, e ma ta paraparau i nià iho. E ta Timeona mau parau no Ietu i nià i te metua vahine teie ia, inaha ua haapaòhia teie nei tämaïti ia hià to Ìteraèra e rave rahi e ia tià faahou to Ìteraèra e rave rahi ei täpaò e märöhia, e, e putapü atoà to òe iho âau mai te puta hoto ra ia ìteä te manaò no te âau taata e rave rahi.

O teie te parau faaitoito a Timeona ia Ietu àiü, o tei parauhia e te reo o te paari, o ta na atoà ia e faaitoito ra ia tätou i teie mahana, ei ia èpahia tätou i te Evaneria ora a te Atua.

Teraì òr. Faatura.