Ruta èv 12.49-53 Faatiàraa i te Nünaa Faaroo, haapaò maitaì i te Atua I te mau taime fifi e te àmahamaharaa.

 

Mahana toru 5 no Pipiri/Mati 2025.

Faatiàraa i te Nünaa

Faaroo, haapaò maitaì i te Atua

I te mau taime fifi e te àmahamaharaa.

Färiiraa.

Ioane pene 3 ìrava 16, I aroha mai te Atua i to te ao, e ua tae roa i te horoà mai i ta na Tamaiti Fänau tahi, ia òre ia pohe te faaroo ia na ra, ia roaa rä te ora-mure-òre.

Haamanaòraa.

Ua riro te taeraa mai o te mau mitionare Peretane i Tahiti nei i te 5 no Pipiri/Mäti 1797 èi òhipa faufaa roa i roto i te àamu o Mäòhi Nui. Teie te hoê haapotoraa no teie òhipa i tupu i roto i te àamu :

I te 5 no Mäti 1797, ua tipae mai te pahi ra o Tärapu no te Totaiete Faatupuraa Parau no Ronetona, i täpenahia e James Wilson, i te òoa no Matavai i Tahiti. I nià i te pahi, te vai ra e toru àhuru mitionare Porotetani, e àhuru mä vaù o rätou e faaea mai i Tahiti. Ua ärataìhia teie mau mitionare e te Òrometua John Jefferson. I to rätou tipaeraa mai, ua färii-poupou-hia te mau mitionare e te tamaiti âpï ra o Pömare II e ta na vahine o Tetua Tetua. Ua tönohia mai te mau mitionare no te hoê täpura òhipa päpü maitaì. I roto i teie mau mitionare te vai nei Henere NOTI e tämuta tima teie taata tei òhie i te haapii i te reo Tahiti ò ia tei tuu i te reo Tahiti i roto i te Pîpîria òia hoì tei huri mai te reo o te Pîpîria i roto i te reo Tahiti. E maha Òrometua i teie tere mätamua, John Jefferson i haamata i te huri i te Pîpîria èi reo Tahiti, e täutuhia mai e Henry Nott e àravihi atoà i te òhipa tämuta tima, Henry Bricknell, àravihi i te pae no te ture, na na i päpetito i te Arii Pömare II, Thomas Bambridge àravihi i te òhipa tämuta raau. Teie te mau òrometua mätamua Peretane e maha i tae mai i Tahiti nei i te 5 no Pipiri/Mäti 1797.

Faarirohia ra teie ôroà èi òhipa mätamua a te Ètärëtia Porotetani Māòhi i te haamanaòraa i te mau mätahiti atoà i Mäòhi Nui nei i te 5 no mati, te hoê mahana òhipa òre o tei riro mai èi ôroà huiraatira mai te mätahiti 1978 ra. Ua faatià-roa-hia te hoê patu e aore te hoê ôfaì haamanaòraa i Matavai i Mahina e òhipa faufaa roa teie, e tae roa mai i teie mahana.

Taiòraa.

Taramo52

1 Na te Mënätehe. Matetira. Taramo na Tävita.

2 I to te âti-Êtoma ra, i to Toeta haereraa atu ia Taura ra e te parauraa atu : Ua tae mai Tävita i te fare o Âpïmereta.

3 E aha òe i fänaò ai i te ìno, e tënä na taata mana na ? Te faaìtehia nei au i te maitaì a te Atua, àita e mahana tuua.

4 Te ôpua ra to arero i te ìno, mai te hahu òoi, i hahi ê ra.

5 O te ìno ta òe i hinaaro ra, eiaha te maitaì ; e te haavare ra, eiaha ia parau i te parau-tià. Tera.

6 Te hinaaro ra òe i te mau parau atoà e pohe ai ra, e tënä na arero haavare.

7 Na te Atua rä e rave ia òe ia pohe roa, e rave mai ò ia, e e ìriti-hua-hia òe i to òe ra pärahiraa, e täìhi-tumu-hia òe i te fenua o te feiä ora nei. Tera.

8 E ìte te feiä parau-tià mä te mataù, e àtahia ò ia e rätou ra :

9 Ìnaha, o te taata teie, aore i faariro i te Atua èi tiàturiraa no na, tiàturi atu ra rä i te rahi o ta na ra taoà, e ua faaètaèta ia na iho i ta na ra parau ìno.

10 O vau nei rä, e riro ia vau mai te ôrive heeuri i te fare o te Atua ; te tiàturi nei hoì au i te hämani maitaì o te Atua ra e a muri noa atu.

11 E haamaitaì au ia òe e a muri noa atu, i ta òe e rave nei. E tiàturi hoì au i to òe ra iòa, e mea maitaì hoì ia i to feiä moà ra.

Heuraa Manaò

Teie te tahi mau taò puai e faahitihia nei i roto i teie Taramo no teie mahana, e haamanaòraa te taeraa mai te mau veà tono Peretane i to tätou nei fenua i te 5 no Pipiri 1797.  A 228 mätahiti i teie nei oia atoà ia na taò e toru nei tei päpaìhia i roto i te pîpîria, tei oti i te tuuhia i roto i to tätou reo Mäòhi i te mätahiti 1838 e tae mai i teie mahana 187 mätahiti i teie nei i vai mai ai to tätou reo, e òre :

-Te arero haapohe.

-Te haamou

-Täìhi tumu.

Te paruru ra te Atua i te feiä Moà, te feiä i faataahia no teie òhipa no te Faatiàraa i te Nünaa Mäòhi, i Mäòhi Nui nei.

Èita teie taramo 52 e täno òhie i roto i te mau tuhaa rau i reira te mau taramo e tätuhaahia ai. E au te reira i te hoê amuamuraa autäraa na te hoê taata e pätoì ra i te hoê taata faufaa ia au i te ìrava 1 e te taoà rahi i te faaìteraa a te ìrava 7 o tei rave i te tahi ìno rahi, tei òre i faataahia, e o vai ta te päpaì taramo e tïtau ra i te haaväraa a te Atua.

E au ra e àita te tiàraa iòa Hepera hiò i raro nei e tueä maitaì ra i te manaò tumu o te taramo iho e e au ra e e âpiti-faahou-hia mai a muri aè. Mai ta teie tuatapaparaa e faaìte ra, è ère te hara a Toeta i te haavare, o te faaäraraa rä o Tavita e, i muri aè, te täparahiraa i te mau tahuà i Nepo i raro aè i te faaueraa a Taura.

E haamata te taramo na roto i te hoê faahaparaa puai i te ènemi o te päpaì Taramo i te turämaraa a te mau ìrava 1 e tae i te 4, e i muri iho, te hoê faataaraa no te faautuàraa ta te Atua e faatae mai i nià ia na i te faaìteraa a te mau ìrava 5 e tae i te 7. E faaoti te päpaì taramo, ma te tiàturi i to na iho maitaì, na roto i te fafauraa ia ârue i te Atua no to na maitaì i na ìrava 8 e te 9.

UPOO PARAU : Te Haaväraa e te Aroha o te Atua.

Te tahi atu mau upoo parau o teie ia Parururaa mau e te haavare ; Te Haapaòraa i te Parau Paari ; Te arero haavare. I roto i te tahi mau reo, e mea tïtauhia ia mono i te mau taò haa no te mau iòa i roto i teie upoo parau ; èi hiòraa, e haavä te Atua i te taata e e faaìte ò Ia i to na maitaì.

Upoo parau Hepera : Na te raatira pupu himene. Ua haere mai te hoê taata mätaìtaì no Tavita, i to Etoma, te àti Etoma, haereraa mai e parau ia Taura, ua haere mai ra Tavita i te fare o Iehorama. E te hoê pehepehe na Tavita, i muri aè i to Etoma haereraa atu ia Taura e parau atu ia na e ua haere o Tavita i te fare o Iehorama.  No te taata faatere o te pupu himene a hiò i te upoo parau o te Taramo 4 ; no te Matetira e hiò atoà i te upoo parau o te Taramo 32. E ìtehia te àamu no te òhipa ta Ramana i rave i roto i te Tämuera 1 pene 21 ìrava 7 ; pene 22 e na ìrava 9 e te 10. Ua faaära ò Ia i te arii ra ia Taura e, ua ìmi o Tavita i te täuturu a te tahuà ra o Iehorama i te òire no Nopa Tamuera 1 pene 21 i te mau ìrava 1 e tae i te 9 ; Ua faaära o ia i te arii ia Taura e, ua ìmi o Tavita i te täuturu a te tahuà ra o Iehorama i te òire no Nopa. No to na riri, ua faaue aè ra o Taura i to na mau tià ia haapohe ia Ahïmereta e to na mau hoa tahuà, àita rä hoê aè o rätou i tämata i te haapohe i te hoê tahuà. No reira ua rave o Toeta i ta na òè e ua täparahi pohe ia rätou päatoà ia au i te faaìteraa a te Tämuera 1 pene 22 i te mau ìrava 11 e tae i te 19.

Te rähuraa. Mai te mea ra e, te mau ìrava mätamua o te Taramo 52 o te Pîpîria.

1 Te parauhia ra e na Tavita teie taramo, o tei faahapa i te ìno o Toeta te àti Êtoma, te hoê tävini o te arii ra o Taura. Ua faaìte o Toeta ia Taura e ua täuturu te tahuà a Ahïmereta ia Tavita ia horo ê.

2 Ua täparahi pohe aè ra o Taura ia Ahïmereta e te mau tahuà atoà no Nopa.

3 O te hoê ia himene a Tavita i nià ia Toeta, te àti Êtoma, o tei hoo i to na vairaa mai i te fare o te tahuà ra o Ahïmereta ia Taura.

Ua faahapa Tavita i te ìno e te haavare o to na ènemi, e ua faaìte ò ia i to na tiàturi i te Atua o te paruru e o te tähoo ia na. E tuhaa te Taramo 52 o te puta Taramo, e haapuèraa no na 150 pehepehe e himene faaroo a te nünaa Ìteraèra.

Te Taramo 52 a Tavita o te faahiti ra i te ìno e te faautuàraa o te feia ìino, e tae noa atu te maitaì e te haapaò maitaì o te Atua i te feiä parau-tià. Te irava tumu o teie taramo o te ìrava 8 ia : Tei roto rä vau i te fare o te Atua mai te ôrive matie ra ; Te tiàturi nei au i te maitaì o te Atua, a muri e a muri noa atu. Te haamatara ra teie ìrava i te tiàturi âueue òre o te päpaì taramo i te Atua, noa atu te vairaa mai e te mau òhipa a te feia ìino. E faaòhipa ò ia i te hohoà o te hoê tumu ôrive ruperupe no te faahohoà i to na âueue òre e to na ruperupe i te pae värua na roto i to na faaroo i te maitaì mure òre o te Atua.

Ruta èv 12.49-53

Ietu te tumu o te àmaharaa

(Mät 10,34-36)

49 I haere mai au e hopoi mai i te auahi i te ao nei, e e aha to ù nei hinaaro maori rä ia àma ä i teie nei ?

50 E päpetitoraa rä to ù e vai nei e àita to ù mäuiui ia oti.

51 Te manaò na òutou e, i haere mai au e faatupu i te hau i te ao nei ? E faaìte atu vau ia òutou : aore, e tamaì rä.

52 Teie hoì a àmaha nä taata toopae i te fëtii hoê ra, o e tootoru ra, e tamaì mai i e toopiti ; o e toopiti hoì, e tamaì mai i e tootoru.

53 E tamaì te metua täne i te tamaiti, e te tamaiti i te metua täne ; e tamaì te metua vahine i te tamahine, e te tamahine i te metua vahine ; e tamaì te metua hoovai vahine i te hunoà vahine, e te hunoà vahine i te metua hoovai vahine.

Heuraa Manaò.

Marämarama :

E au ra e mea fifi paha ia taa i teie mau ìrava i te ômuaraa, no te mau mea taa-ê roa te reira i te hohoà mätauhia e Ietu èi arii no te hau. Âreà rä, e mea faufaa ia hiò i teie mau ìrava i roto i te âanoraa o te mau òhipa a Ietu.

Auahi i nià i te Fenua : Te faahiti ra Ietu i te parau no te täoraraa i te auahi i nià i te fenua nei, o tei faataa-pinepine-hia mai te hoê faahohoàraa no te haaväraa aore ra no te Värua Moà. E tämä e e täui te auahi, e i ò nei, e mea tià te reira e faatäipe i te òhipa a Ietu no te faatupu i te täuiraa rahi e te haaväraa.

Päpetitoraa no te mämae : Te päpetitoraa ta Ietu e parau nei o to na iho ia mäuiui e to na iho pohe i nià i te tätauro. I ô nei te faaìte nei ò Ia i to na hinaaro ia rave faaoti i ta na mau òhipa faaora, noa atu e, ua ìte ò Ia e, e tïtau te reira i te mäuiui ûàna.

Te àmahamaharaa : Ua faataa o Ietu e àita ò Ia i haere mai no te hopoi mai i te hau, i te àmahamaharaa rä. Te auraa ra, e faatupu ta na parau poroì e ta na òhipa i te àmahamaharaa i rotopü atoà i te mau ùtuafare. E faatupu te faaotiraa ia pee ia Ietu aore rä èita i te märöraa e te nanearaa, no te mea te pätoì nei ta na mau haapiiraa i te mau faufaa o te ao nei.

Ìrava Tumu : te irava 51 Te manaò na òutou e, i haere mai au e faatupu i te hau i te ao nei ? E faaìte atu vau ia òutou : aore, e tamaì rä. Te faataa ra teie ìrava i te manaò e e ère noa te òhipa a Ietu i te hopoi mai i te hau hohonu òre, o te faatupuraa rä i te hoê täuiraa hohonu o te tïtau i te mau mäìtiraa fifi e te tueä òre i te tahi mau taime. E mea maitaì ia hiòpoà maitaì i te mau ìrava täpiri i reira o Ietu e paraparau ai e te mau tumu parau âano o ta na mau haapiiraa.

Teie te tahi mau mea te tià ia hiòhia :

Àamu e iho tumu : I te tau o Ietu, e mau tiaìraa taa maitaì ta te vaamataèinaa àti Iuta no nià i te Metia, tei faatumuhia i nià i te hau e te tiàmäraa i te pae pöritita. Ua pätoì o Ietu i teie mau tiaìraa ma te faaìte e e hopoi mai ta na òhipa i te àmahamaharaa eiaha rä te hau.

Te aru e te òhipa a Ietu : Ua haere mai o Ietu no te faatupu i te täuiraa rahi e te faahuru-è-raa i te pae faaroo àti Iuta. E tïtau teie täuiraa i te mau mäìtiraa no te taata iho e no te hohonu o te ärataìraa i roto i te peàpeà e te märöraa, e tae noa atu i roto i te mau ùtuafare. E tïtau ta na mau òhipa i te hoê fafauraa hope e te hoê hiòpoàraa i te mau faufaa e te mau òhipa mätamua a te taata iho.

Te auraa o te àmahamaharaa : È ère te àmahamaharaa i faahitihia e Ietu i te hoê hopeàraa, o te hoê rä faahopeàraa no te àroraa i rotopü i te mau faufaa o te Pätireia o te Atua e te mau faufaa o te ao nei. Te rävehia ra te taata no te tià atu i mua, e e faatupu ihoä te reira i te àmahamaharaa i rotopü i te feiä e färii i ta na poroì e te feiä e pätoì ra i te ôpuaraa faaora a Ietu no te Ora Mure òre.

Auahi e päpetitoraa : Ua faaòhipa Ietu i te mau faahohoàraa no te faaìte i ta na mau ôpuaraa ia ora te taata i te tiàmäraa o to rätou faaroo i te Atua Nui Tumu Tahi. E pinepine te auahi i te faatäipe i te haaväraa aore ra te tämaraa, e te päpetitoraa ta na e faahiti ra, o to na ia mäuiui e to na iho pohe. Te faaìte nei teie mau hohoà e, ta na òhipa o te mau tämataraa ia e te mau faaotiraa fifi, te ra rä, e mea tïtauhia te reira no te täui i te oraraa i te pae värua, e i te pae tino.

Te tätararaa a te taata iho : No te taa maitaì i teie ìrava, e mea faufaa ia fëruri e aha te auraa ia pee ia Ietu i roto i to tätou iho oraraa. E tïtau te reira ia rave i te mau mäìtiraa fifi e ia faaruru i te pätoìraa, i rotopü atoà i te feiä piri ia tätou. Te faahaamanaò mai nei te àmahamaharaa i faahitihia i ô nei ia tätou i te faufaa ia vai haapaò noa i to tätou mau tiàturiraa i te pae värua e ia ìmi i te parau mau, noa atu e, e ärataì te reira i te märöraa.

Èi haapotoraa, te faahaamanaò mai nei te Ruta èv. Pene 12 ìrava 51 ia tätou e, èita te hau mau e te mure òre e tupu mai te mea e, àita e täuiraa i roto ia tätou e te haapaòraa i te mau faufaa o te Pätireia o te Atua. E piiraa no te haapaò maitaì e no te parau-tià, noa atu ä te mau tämataraa e te mau àmahamaharaa.

Heuraa Ìrava.

-Taramo 52, 10 O vau nei rä, e riro ia vau mai te ôrive heeuri i te fare o te Atua ; te tiàturi nei hoì au i te hämani maitaì o te Atua ra e a muri noa atu.

-Ruta èv. 12, 51 Te manaò na òutou e, i haere mai au e faatupu i te hau i te ao nei ? E faaìte atu vau ia òutou : aore, e tamaì rä.

Faaitoitoraa.

E te mau taeaè e te mau tuahine here i roto i te Metia, I teie mahana, te putuputu nei tätou no te faahanahana i te rahi o te èvaneria e no te fëruri hohonu i nià i na ìrava puai e piti o te ärataì nei ia tätou i roto i to tätou faaroo : Taramo 52 ìrava 10 e te Ruta èv. Pene 12 ìrava 51.

 

Te parau mai nei te Taramo 52 ìrava 10 ia tätou e : Tei roto râ vau i te fare o te Atua mai te ôrive matie ra ; Te tiàturi nei au i te maitaì o te Atua, a muri e a muri noa atu .

 

Teie piiraa i te faaroo o te hoê ia äniraa ia hiò ia tätou iho mai te mau tumu ôrive matie i tänuhia i roto i te fare o te Atua. Ua riro te hoê tumu ôrive ruperupe èi täipe no te hau, te oraraa mäöro e te ruperupe. No reira, na roto i te tiàturiraa i te maitaì mure òre o te Atua, e aa tätou ia tatou iho i roto i te hoê puna faito òre o te ora e te puai te faaroo. Ia âueue òre e ia âueue òre to tätou faaroo, mai teie tumu ôrive o te tupu maitaì i raro aè i te hiòraa maitaì o to tätou Fatu.

Te faahaamanaò mai nei te Ruta èv. Pene 12 ìrava 51 ia tätou e : Te manaò na òutou e, i haere mai au e faatupu i te hau i te ao nei ? E faaìte atu vau ia òutou : aore, e tamaì rä.

I te hiòraa mätamua, e mea mäere paha teie ìrava, e mea huru-ê atoà. E tïtau rä te reira ia tätou ia fëruri hohonu atu ä. Àita o Ietu e parau ra i ò nei no nià i te àmahamaharaa no te faataa-ê-raa, no nia rä i te faahopeàraa o te parau mau e te marämarama i nià i te hoê ao e topa i roto i te pöuri. E tïtau te peeraa ia Ietu e ta na mau haapiiraa i te fafauraa täatoà, e pinepine ma te peàpeà e te feiä è `ère hoê ä faaroo to tätou. E piiraa ia haapaò maitaì, ia mäìti i te parau mau e te parau tià noa atu e, è ère te reira i te mea faufaa no tätou e aore rä, no te oraraa tähuti nei.

Te mau manaò : Te höroà mai nei teie na ìrava e piti i te hoê parau poroì hohonu e te faufaa rahi. Te tïtau mai ra te reira e e hopoi mai to tätou tiàturi i te Atua i te hau âueue òre i roto ia tätou, tei faatäipehia e te tumu ôrive matie.

Te faaära atoà mai ra rä rätou ia tätou e : èita teie hau o roto mai e päruru ia tätou i te mau àroraa no rapaeàu mai. Te marämarama o te parau mau te hanahana, ia türama anaè te reira i to tätou oraraa, e heheu mai e e haafifi i te pöuri e haati nei ia tätou.

Faaotiraa : Ia riro teie ôroà faaroo âi taime faaâpïraa i te tiàturiraa. E aa anaè tätou mai te tumu ôrive matie i roto i te maitaì mure òre o te Atua, e ia färii ma te itoito i te parau mau, noa atu e, e tïtauhia ia faaruru i te àmahamaharaa. No te mea, i te pae hopeà, i roto i te haapaò-maitaì-raa i to tätou faaroo e ìtehia ai ia tätou te hau mau e te ora mure òre.

E pure âmui anaè tätou :

E te Fatu, a höroà mai na i te puai e te paari no te mau päpü i roto i to mätou faaroo. Ia turäma mai to òutou marämarama i to mätou mau èà e ia päturu mai to òutou maitaì ia mätou e a muri noa atu. Âmene.

Te mau manaò : Te höroà mai nei teie na ìrava e piti i te hoê parau poroì hohonu e te faufaa rahi. Te faahaamanaò mai ra te reira e e hopoi mai to tätou tiàturi i te Atua i te hau âueue òre i roto ia tätou, tei faatäipehia e te tumu ôrive matie.

Te faaära atoà mai ra rä rätou ia tätou e : èita teie hau no roto mai e paruru ia tätou i te mau àroraa no rapaeàu mai. Te marämarama o te parau mau o te hanahana, ia türama anaè te reira i to tätou oraraa, e heheu mai e e haafifi i te pöuri e haaàti nei ia tätou.

Te manaò tumu o te poroì, o te faaroo ia e te haapaò maitaì i te Atua i te mau taime fifi e te àmahamaharaa.

Te haamatara ra te reira e piti tuhaa faufaa :

Te tiàturiraa i te Atua : Te haapäpü nei te Taramo 52 ìrava 10 i te vai-päpü-raa e te ruperupe o te faaroo e tae mai na roto i te tiàturiraa i te maitaì mure òre o te Atua. Mai te hoê tumu ôrive matie, e tià i to tätou faaroo ia aahia i roto i te fare o te Atua, ma te hopoi mai i te hau e te tupuraa noa atu te mau fifi no rapaeàu mai.

Te mäìtiraa e te haapaò-maitaì-raa : Ruta èv. Pene 12 ìrava 51 e faahaamanaò i te peeraa ia Ietu e ärataì te reira i te àmahamaharaa e te märöraa. E piiraa no te haapaò itoito e no te haapaò hope roa i te mau haapiiraa a Ietu, noa atu e, e tïtauhia ia tätou ia faaruru i te pätoìraa e aore rä, i te mau tämataraa i roto i to tätou mau au taàtiraa.

Ia âmuihia, e tïtau teie mau ìrava e teie poroì i te hiòpoàraa hohonu e te paieti mau, ma te faaitoito ia tätou ia vai âueue òre noa i roto i to tätou faaroo e ia täpeà maite i to tätou mau tiàturiraa, noa atu te mau haafifiraa ta tätou  e färerei.

Pehepehe.

I roto i te mau vero o te oraraa àti,

Ia pupuhi mai te mataì puai ia tätou,

Ia vai haapaò maitaì noa, ia vai itoito noa,

Ia vai maite to òutou tutau i roto i te Atua, èita roa atu te reira e hemo

 

I roto i te àmahamaharaa, te mau âau e hahi ê ra,

Noa tu te mau aroraa e te mau reo maniania,

Eiaha e faaruè i te èà o te faaora,

Te here hanahana, te marämarama ànaana.

 

Mai te tumu ôrive ruperupe i roto i te fare o te Atua,

A huti mai i to òutou puai mai roto mai i to na maitaì mure òre,

I reira te tiàturiraa e faaâpïhia ai i ni'a i te raì,

E vai noa te hau, te marü e te faufaa rahi.

 

I roto i te mau vero o te oraraa àti,

Ia pupuhi mai te mataì puai ia tätou,

Ia vai haapaò maitaì noa, ia vai itoito noa,

Ia vai maite to òutou tutau i roto i te Atua, eita roa atu te reira e hemo.

 

I roto i te àmahamaharaa, te mau âau e hahi ê ra,

Noa atu te mau àroraa e te mau reo maniania,

Eiaha e faaruè i te èà o te faaora,

Te here hanahana, te marämarama ànaana.

 

Mai te tumu ôrive ruperupe i roto i te fare o te Atua,

A huti mai i to òutou puai mai roto mai i to na maitaì mure ore,

I reira te tiàturiraa e faaâpïhia ai i nià i te raì,

E vai noa te hau, te marü e te faufaa rahi.

 

Na Ietu, tei amo i te parau mau itoito,

E ärataì nei ia tätou, na roto atoà i te àmahamaharaa,

Te pii nei to Na marämarama, to na ànaana e te oraora,

Ia tätou ia rave i te hoê faaotiraa haapaò maitaì.

 

I mua i te mau tämataraa e te mau mätaù e haapeàpeà nei ia tätou,

A haamanaò, e te tävini haapaò maitaì e,

E òre roa te faaroo i te Metia e mou,

O ò Ia to òutou papa, to òutou fauraò âueue òre.

 

Teraì òr. Faatura.

Ruta èv 6.39-45 Te taata iho e te parau-tià.

 

Täpati 2 no Pipiri/Mati 2025

ÔROÀ

Te taata iho e te parau-tià.

Ruta èv 6.39-45

Mau taiòraa.

Taramo 92

1 Taramo, himene, no te mahana täpati.

2 E mea tià te haamaitaì i te Fatu, e te himene ei haamaitaì i to iòa, e Tei Teitei e.

3 I te faaìte i to hämani maitaì i te poìpoì, e te parau-mau na òe i te mau ahiahi atoà ra,

4 mä te mea aho hoê àhuru ra e te näpara, e mä te tïnura òto maitaì ra.

5 Te faareàreà mai ra òe ia ù, e te Fatu, i ta òe e rave ra, e òaòa vau i te òhipa a to rima.

6 Aore ä te rahi o ta òe ra òhipa, e te Fatu, e te hohonu rahi hoì o to òe ra mau manaò.

7 E òre rä te taata manaò òre ra e haapaò, e te taata maamaa ra, e òre ò ia e ìte i teie.

8 E ia ôteo te paieti-òre mai te räau rii ra, e ia ruperupe atoà te feiä rave parau ìno ra, i ruperupe ia ia täpü-faaruè-roa-hia ra.

9 E o òe, e te Fatu, ua faateitei-roa-hia òe

10 Ìnaha hoì to mau ènemi, e te Fatu, ìnaha to mau ènemi, e mou ia, e te feiä atoà i rave i te parau ìno ra, e haapürarahia ia.

11 O to ù nei rä tara e faateiteihia ia e òe mai te tara o te reema ra, e faatähinuhia vau i te monoì âpï.

12 E ìte ta ù mata i ta ù mau ènemi i te hiàraa e faaroo ta ù tarià i te pau o te paieti-òre i tià mai e märö mai ia ù ra.

13 E ruperupe te taata parau-tià mai te tämara ra, e tupu ia mai te âreti i Repanona ra.

14 O tei tänuhia i roto i te fare o te Fatu ra, e ruperupe ia i roto i te mau hëtere o to tätou Atua.

15 E hotu ä ia e tae noa atu i te paariraa ra, e î i te täpau, e te vai ota noa ra :

16 ei faaìteraa atu e parau-tià ta te Fatu, ò ia ta ù haapüraa, e aore roa e parau-tià òre o roto ia na.

Heuraa Manaò.

Ua riro te Taramo 92 èi himene ârueraa i te Atua, o te faahanahana ra i ta Na mau òhipa taa-ê e to Na maitaì. E haamata te reira na roto i te hoê piiraa ia haamauruüru i te Atua e ia himene i ta na mau ârueraa i te poìpoì e i te ahiahi. I muri iho, te faataa ra te päpaì taramo i te rahi o te mau òhipa a te Atua e te hohonu o to na mau manaò. Te faahiti atoà ra ò Ia i te ruperupe o te feiä ìino, te haapäpü ra rä ò Ia e no te hoê taime poto noa teie ruperupe e e haamou te Atua ia rätou i te pae hopeà. Te hoê ìrava faufaa o te Taramo 92 o te irava 13 ia E ruperupe te taata parau-tià mai te tämara ra, e tupu ia mai te âreti i Repanona ra.

Te faahiti ra teie ìrava i te ruperupe e te âueue òre o te feiä parau-tià, ia faaäuhia i te mau tumu raau teitei e te paari. Te faatäipe ra te tumu tämara i te upootiàraa e te hoturaa, âreà te âreti no Repanona ra, o te puai ia e te vai-mäoro-raa.

Te faahaamanaò mai ra teie taramo ia tätou i te faufaaraa ia ârue i te Atua no ta Na mau òhipa e te haapäpü mai ra e e haamaitaìhia e e ruperupe te feiä parau-tià, noa atu te mau huru haavarevare o te manuiaraa o te feiä ìino. Oia mau, Te tuatapapa ra te Taramo 92 e rave rahi tumu parau rahi :

Ârueraa i te Atua : E haamata e e faaoti te taramo na roto i te hoê tïtau-manihini-raa e ârue i te Atua. Te haapäpü ra o Ia i te faufaaraa ia färii i te maitaì e te haapaò maitaì o te Atua i te mau mahana atoà.

Te mau òhipa a te Atua : E faatupu te päpaì taramo i te mau òhipa faahiahia a te Atua, tei rahi e tei hohonu. Te ìte ra ò ia i te paari hopeà òre o te Atua e te rahi o ta na mau mea i rähu.

Te ruperupe o te feiä parau-tià e te haamouraa o te feiä ìino : Te faataa-ê ra te taramo i te ruperupe poto o te feiä ìino e te haamaitaìraa mure òre a te feiä parau-tià. Noa atu e e au ra e te ruperupe ra te feiä ìino no te hoê taime, e haamouhia rätou e te Atua i te pae hopeà. I te tahi aè pae, e faaäuhia te feiä parau-tià i te mau tumu raau paari o te tupu maitaì e o te mau päpü.

Te parururaa a te Atua : Te faahaamanaò ra te taramo i te parururaa ta te Atua e höroà na te feiä haapaò maitaì ia na. E ìmi te feiä parau-tià i te haapüraa e te puai i roto i te Atua, o te turu ia rätou e o te faariro ia rätou èi feiä ruperupe. Te mauruüru e te maitaì : Te vai nei te hoê piiraa ia haamauruüru i te Atua no ta Na mau haamaitaìraa e ia faaìte i teie mauruüru na roto i te himene e te ârueraa. Ua riro te Taramo 92 èi himene haamauruüruraa i te Atua, o te faahanahana ra i ta Na mau òhipa e o te haapäpü ra i te parau-tià a te Atua o te haamaitaì i te feiä parau-tià e o te faahapa i te feiä ìino. E faahaamanaòraa te reira no te mana e te maitaì o te Atua, e tae noa atu i te faufaa no te vai-haapaò-maitaì-noa-raa ia Na i te Atua Nui Tumu Tahi.

Te höroà ra te Taramo 92 i te hoê faaäuraa päpü i rotopü i te feiä parau-tià e te feiä ìino na roto i te faaìteraa i to rätou oraraa e to rätou mau huru taa-ê.

E au ra e ua ruperupe te feiä ìino :

Na ìrava 7 e te 8 (e aore rä, 8 e te 9 i roto i te tahi mau ìritiraa : " Ia tupu anaè te paieti òre mai te àihere ra te huru, ia ruperupe anaè te feiä atoà o te rave i te ìno, e haamouhia ia e a muri noa atu.

E au ra e e tupu maitaì te mau òhipa no te hoê taime poto noa, tera rä, mea na nià nià noa to rätou mau manuiaraa e mea poto. To rätou hopeàraa o te haamouraa ia.

Te ruperuperaa tämau o te feiä parau-tià :

Te mau ìrava 12 e tae i te 14 (e aore rä, 13 e tae i te 15 i roto i te tahi mau ìritiraa) : E tupu te feiä parau-tià mai te tumu tämara ra, e tià mai o Ia mai te tumu tämara ra te huru. Ia tänuhia i roto i te hiero o te Fatu, e ruperupe rätou i mua i te haaväraa a to tätou Atua ; Te hotu noa nei ä rätou i te ruhiruhiäraa, ua î rätou i te täpau ota e te tumu.

I te tahi aè pae, te faaäuhia ra te feiä parau-tià i te mau tumu raau paari e te vai mäöro o te tupu maitaì i roto i te fare o te Atua. E mea âueue òre ta rätou haamaitaìraa e e tämau noa te reira i te roaraa o to rätou oraraa.

Te parururaa e te parau tià a te Atua : Te haapäpü ra te taramo e e Atua parau-tià te Atua e e paruru o ia i te feiä täiva òre ia na. E aahia te feiä parau-tià i roto i te fare o te Atua e e fänaò rätou i ta Na haamaitaìraa e ta Na parururaa. Te faataa-ê ra te Taramo 92 i te ruperupe poto e te haavare o te feiä ìino e te ruperupe mure òre o te feiä parau-tià. Te haamanaò mai ra ò ia e, noa atu te huru rapaeàu, e haavä te Atua ma te tià e e haamaitaì o Ia i te feiä haapaò maitaì ia na a faahapa atu ai ò Ia i te feiä ìino.

Materi 10.8-14+19-21

8 Tei paari te âau ra e färii mai ia te parau ; âreà te maamaa paraparau noa ra, e hià noa ia.

9 Tei tià to na haereà, te haere ra ia mä te ora ; o tei haapiò rä i to na haereà, e faaìtehia ia.

10 O tei àmoàmo i to na mata, ua faatupu ia i te ìno ; e te maamaa paraparau noa ra, e hià ia.

11 Te vaha o te feiä parau-tià ra, e tumu ia no te ora ; te täpoìhia ra rä te vaha o te paieti-òre ra e te ìno.

12 Na te riri e faatupu i te märö ; âreà te aroha ra, e faaòre ia i te mau hara atoà ra.

13 Teie te vaha o te taata haapaò te ìteäraa i te parau paari ; e te vai ra te päpaì no te tua o te maamaa ra.

14 Te haaputu ra te feiä paari i te ìte ; âreà te vaha o te maamaa ra o te pohe tä na i hopoi mai.

19-21.

19 Te rahi ra te parau ra, èita e òre te hara ; i parauhia ai e paari tö na to tei täpeà i to na vaha.

20 Te arero o te feiä parau-tià ra, mai te ârio tämähia ra ia ; âreà te âau o te paieti-òre ra, mai te ota mau nei ia.

21 E rave rahi tei faaàmuhia e te vaha o te feiä parau-tià ra ; te pohe noa nei rä te maamaa i te ìte òre.

Heuraa Manaò

Te häroà mai nei te Materi pene 10 i te mau ìrava 8 e tae i te 14 e te mau ìrava 19 e tae i te 21 i te tahi mau haapiiraa faufaa rahi no nià i te paari, te parau e te peu. Teie te tahi hiòraa no teie mau ìrava :

Materi pene 10 ìrava 8 e tae i te 14

Ìrava 8 : O tei paari te âau ra, e färii ia i te mau haapiiraa, âreà te taata maamaa i to na ra ùtu, e maamaa ia to na.

Te haapäpü ra teie ìrava i te faufaaraa ia färii i te mau haapiiraa e te mau aòraa a te paari. Te faataa-ê ra o ia i te haerea o te taata paari, o te faaroo e o te haapii, e to te taata maamaa, o te paraparau ma te maamaa e o te haere tià atu i to na iho àti.

Ìrava 9 : O ò ia o te haere ma te parau-tià ra, e haere ia ma te mätaù òre, o te taata rä e haere na te mau èà tià òre ra e ìteä ia ia na ".

E hopoi mai te hapa òre i te panoonoo òre e te tiàturi, âreà te mau òhipa haavare ra, e ìtehia ia.

Ìrava 10 : O tei rave i te parau ìno ra, ua faatupu ia i te òto, e o tei maamaa i te vaha ra, ua faatupu ia i to na pohe. E nehenehe te rë e faatäipe i te hoê manaò haavare aore ra tià òre. Ua faaära-faahou-hia te taata maamaa i te mau faahopeàraa o ta na mau parau faaìno.

Ìrava 11 : Te vaha o te feiä parau-tià ra, e pïhaa ia no te ora, âreà te parau ìno ra, e täpoì ia i te vaha o te paieti òre. E mea maitaì e e mea höroà te mau parau a te feiä parau-tià, âreà te mau parau a te feiä ìno ra, e haamou ia.

Ìrava 12 : " Na te parau-tià e faatupu i te märö, âreà te aroha ra, e täpoì ia i te mau hape atoà.

E faatupu te riri i te märöraa, âreà te here ra, e mana ia to na no te faaòre i te hapa e no te täpoì i te mau hape.

Ìrava 13 : Tei nià te paari i te ùtu o te ìte, âreà te raau ra, no te hopeà ia o te reira. E ìte-maitaì-hia te paari i roto i te mau parau a te feiä paari, âreà te feiä è ère ra i te ìte maite ra, e roohia ia rätou i te mau faahopeàraa mäuiui.

Ìrava 14 : O tei paari ra, te täpeà ra ia i te ìte, âreà te vaha o te maamaa ra, ua fatata ia i te pohe.

E haapuè te feiä paari i te ìte e e poihere rätou i te reira, âreà te mau parau faaìno a te feia maamaa ra, e ärataì ia ia rätou i to rätou haamouraa.

Materi pene 10 e te mau ìrava 19 e tae i te 21.

Irava 19 : O ò ia o te parau rahi ra, e òre ia e faaea i te rave i te hara, o tei täpeà rä i to na vaha e taata haavare ia. E mea faufaa te ära-maite-raa i roto i teie ìrava, ma te parau e ia paraparau rahi roa òutou, e harahia òutou.

Ìrava 20 : " Ua tämähia te arero o te feiä parau-tià i te ârio ; E mea faufaa òre te âau o te feiä ìino.

E mea faufaa rahi e te mä te mau parau a te feiä parau-tià mai te ârio tämähia, âreà te âau o te feiä ìno ra, e mea faufaa òre ia.

Ìrava 21 : Na te vaha o te feiä parau-tià ra e ärataì i te taata e rave rahi, âreà te feiä maamaa ra, te pohe nei ia no to rätou fëruriraa.

E faaüru te taata ärataì parau-tià e e faaüru o ia ia vëtahi ê na roto i ta rätou mau parau paari, âreà te feiä maamaa ra, te mäuiui ra ia i to rätou iho mau paruparu i te pae fëruriraa.

Irava faufaa e tià ia faatumu te ìrava 11 ia : Te vaha o te feiä parau-tià ra, e tumu ia no te ora ; te täpoìhia ra rä te vaha o te paieti-òre ra e te ìno. Te faataa nei teie irava i te taa-ê-raa i rotopü i te mana maitaì e te ora o te mau parau a te feiä parau tià e te mana haamou o te mau parau a te feia ìino.

Teie te tahi mau räveà ôhie no tätou ia faaòhipa i te mau haapiiraa a te Materi pene 10 i te mau ìrava 8 e tae i te 14 mau ìrava 19 e tae i te 21 i roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà :

1. Faaroo e haapii mai (ìrava 8) A haapaò i te ärataìraa e te mau haapiiraa a vëtahi ê. A rave i te taime no te faaroo hou a paraparau ai e a ineine ai no te haapii i te mau mea âpï.

2. Te Parau-tià (ìrava 9) A òhipa ma te haavare òre e te parau-tià i roto i ta tätou mau òhipa atoà. E höroà te parau-tià ia tätou te tiàturiraa e e noaa ia tätou te faatura o vëtahi ê.

3. Faito i te parau (te mau ìrava 10 e tae i te 19) A haapaò maitaì i ta tätou huru paraparau. Eiaha e parau i te mau parau o te haamäuiui e aore rä, o te haavare. A haamanaò e te paraparau-ïti-raa e riro èi mea haapaò maitaì aè.

4. Te mau parau maitaì (te mau ìrava 11 e tae i te 21) A faaòhipa i ta tätou mau parau no te faaitoito, no te faaüru e no te faateitei ia vëtahi ê. Ia riro tätou èi tumu no te pätururaa e no te maitaì i roto i ta tätou mau àparauraa i te mau mahana atoà.

5. Te here e te faaòreraa hara (ìrava 12) A faaòhipa i te here e te faaòreraa hapa. A ìmi i te räveà no te faaàfaro i te mau märöraa ma te maitaì e no te täpoì i te mau hapehape na roto i te here eiaha rä no te faaàfaro i te märöraa.

6. A ìmi i te paari (ìrava 13 e te 14) A haafaufaa i te paari e a ìmi i te räveà ia roaa te reira. A taiò i te mau puta, a faaroo i te mau aòraa, e a haaàti ia tätou i te mau taata paari o te faaüru e e ärataì ia tätou.

7. Paari (ìrava 19) A haapaò maitaì i roto i ta tätou mau parau e ta tätou mau òhipa. A fëruri hou a paraparau ai aore ra a òhipa ai, e a hiòpoà i te mau faahopeàraa parau e tupu mai.

8. Faaüruraa maitaì (ìrava 20 e te 21) A faaòhipa i to tätou mana no te ärataì e no te täuturu ia vëtahi ê ma te maitaì. Ia riro tätou èi hiòraa no te parau tià e te paari i roto i to tätou òire.

Na roto i te faaöraa i teie mau parau tumu i roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà, èita tätou e haamaitaì noa i to tätou iho huru, e òhipa maitaì atoà rä i nià i te feiä e haaàti ra ia tätou.

1Törinetia 15.54-58

54 E ua riro anaè teie nei tino tähuti noa èi tino tähuti òre, e teie nei tino pohe noa èi tino pohe òre, ua tupu ia te parau päpaìhia ra i reira : «Ua horomii-roa-hia te pohe i te rë i riro ra.

55 E te pohe e, tei hea to òe tara ? E häte e, tei hea to òe rë ?

56 To te pohe nei tara, o te hara ia, e to te hara nei püai, o te ture ia.

57 E teie nei, ia haamaitaìhia te Atua, o tei höroà mai i te rë no tätou, no to tätou Fatu ra no Ietu Metia.

58 E teie nei, e a ù mau taeaè here e, ia itoito òutou, eiaha e âueue, ia rahi ä te rave i te òhipa a te Fatu eiaha e faaea, ua ìte hoì òutou e, è ère i te mea faufaa òre te òhipa a te Fatu ta òutou e rave na.

Heuraa Manaò

1 Törïnetia pene 15 i te mau ìrava 54 e tae i te ìrava 58 e tuhaa te reira no te Èpitetore a Paulo i to Törïnetia i reira to na parauraa i te parau no te tià-faahou-raa o tei pohe e te upootiàraa i nià i te pohe na roto ia Ietu Metia. Teie te hoê tätararaa no teie mau ìrava :

Ìrava 54 : " Ia ôomo anaè teie nei tino tähuti òre i te tino tähuti òre, e ia ahu teie nei tino tähuti i te tähuti òre, èi reira e tupu ai te parau tei päpaìhia, 'Ua horomii-roa-hia te pohe i te rë". Te faataa ra Pauro e i te tià-faahou-raa, e täuihia to tätou tino tähuti e te tähuti òre èi tino tähuti ore e te tähuti ore. Te faatupu ra te reira i te parau töhu no nià i te upootiàraa i nià i te pohe.

Ìrava 55 : E te pohe e, teihea to òe rë ? E te pohe e, teihea to òe tara ? " Ua riro teie ìrava èi faahitiraa parau hanahana. I teie nei, ua vï te pohe, e au ra e èita e vï ia na, i te tià-faahou-raa o Ietu Metia. Te " tara " o te pohe, oia hoì, to na mäuiui e to na mana, àita ia e hopeàraa to te reira i teie nei.

Ìrava 56 : Te tara o te pohe, o te hara ia ; e te mana no te hara o te ture ia ". Te faataa ra Pauro e e höroà te hara i te mana i te pohe, e e faaòre te ture i te hara. Àuaè rä te tià-faahou-raa, ua faaòrehia teie mana.

Ìrava 57 : " Ia haamaitaìhia rä te Atua, o tei höroà mai i te rë ia tätou na roto i to tätou Fatu ia Ietu Metia "
Te tumu o te upootiàraa i nià i te pohe e te hara, o te Atua ia, o tei faatupu i te reira na roto ia Ietu Metia. E faaìteraa te reira no te mauruüru e no te ârueraa.

Ìrava 58 : " No reira, e au mau taeaè here, ia itoito noa, e te âueue ore, a rave i te òhipa maitaì e ia maitaì roa i roto i te òhipa a te Fatu, ma te ìte e, e òre roa ta tätou òhipa e faufaa òre i te Fatu ra ". Ua faaoti o Pauro na roto i te hoê faaitoitoraa ia tià päpü e ia haa itoito no te Fatu, ma te ìte e, e haamauruüruhia ta tätou mau tautooraa eiaha ia faufaa òre noa.

Ìrava e haafaufaahia i roto i teie huru tuatapaparaa te ìrava 57 ia : E teie nei, ia haamaitaìhia te Atua, o tei höroà mai i te rë no tätou, no to tätou Fatu ra no Ietu Metia.  Te haapäpü ra teie ìrava i te tumu o te upootiàraa i nià i te pohe e te hara te Atua, na roto ia Ietu Metia. Te haapäpü ra o ia i te mauruüru e te ârueraa i te Atua no teie upootiàraa.

Te faahaamanaò mai nei teie irava ia tatou i te tiàturiraa no te tià-faahou-raa e te täuiraa o to tätou tino tähuti èi tino tähuti òre. Te faaitoito nei rätou ia tätou ia ora ma te tiàturi i taua upootiàraa ra, ia haa e ia itoito no te Fatu, e ia mauruüru no te upootiàraa ta tätou i färii i roto ia Ietu Metia.

 Ia haamaitaìhia rä te Atua, o tei höroà mai i te rë ia tätou na roto i to tätou Fatu ia Ietu Metia te haapäpü nei te reira i te âau o te parau poroì o teie ìrava. Teie te tahi räveà no te marämaramaraa i te reira :

1. Te haamauruüruraa e te ârueraa E haamata teie ìrava na roto i te hoê faaìteraa i te mauruüru i te Atua. Te äni manihini mai nei o Ia ia tätou ia ìte i te tumu o to tätou upootiàraa èi haamauruüru i te Atua no te òhipa ta Na i rave na roto ia Ietu Metia.

2. Te tumu no te upootiàraa Te " faaoraraa " i faahitihia i ô nei, o te upootiàraa ia i nià i te pohe e te hara, tei tupu na roto i te tià-faahou-raa o Ietu Metia. Ua upootià o Ietu i nià i te pohe na roto i to na iho tià-faahou-raa, ma te püpü i te tiàturiraa o te ora mure òre no te feiä e tiàturi ia na.

3. Na to tätou Fatu o Ietu Metia Te haapäpü ra teie ìrava ia Ietu Metia èi räveà e noaa mai ai teie upootiàraa. Mea na roto i to na pohe e to na tià-faahou-raa i reria te feiä faaroo e tiàturi e upootià ai i nià i te pohe e te hara.

4. Te faaöraa ia na iho i roto i te òhipa Èi taata tiàturi, te pii nei teie ìrava ia tätou ia ora ma te mauruüru e te ârueraa no teie rë. Te faaitoito atoà nei ò Ia ia tätou ia tutau i to tätou faaroo e to tätou tiàturiraa ia Ietu Metia, ma te ìte e, e mea na roto ia Na tätou e upootià ai i nià i te pohe e te hara.

5. Te tiàturiraa e te haapäpüraa Te höroà ra teie ìrava i te haapäpüraa e te tiàturiraa no a muri aè. Te faahaamanaò mai nei o ia ia tätou e, àita to te pohe e parau e èita tei pohe te parau hopeà, e na roto ia Ietu Metia, ua roaa ia tatou te fafau o te ora mure òre.

A ora i to tätou oraraa i te mau mahana atoà ma te tiàturi e e upootià tätou. A faaìte i te mauruüru no te mea ta te Atua i faatupu i roto i te Metia, e a vaiiho i te reira mauruüru ia ohipa i nià i ta tätou mau òhipa, mau parau e to tätou huru i nià ia vëtahi ê. Na roto i te taa-maitaì-raa e te fëruri-maite-raa i teie ìrava, ia haapuai i to tätou faaroo e ia ora ma te tiàturiraa âpï i te upootiàraa o Ietu Metia.

Ruta èv 6.39-45

39 Ua parau atu ra ò ia i te parapore ia rätou : «E tià änei i te matapö ia ärataì i te matapö ? E òre änei e hià âpipiti i roto i te âpoo ?

40 Aore te pipi i hau i ta na ra òrometua, o te pipi rä i haapii-hua-hia ra, e riro ia i te fäito atoà i ta na òrometua.

41 E aha hoì òe i hiò ai i te päpäa ïti i roto i te mata o to taeaè, àita hoì òe i ìte i te räau rahi i roto i to òe iho mata ?

42 E e aha òe e tià ai ia parau i to taeaè : E ta ù taeaè, hö mai na ù e ìriti i te päpäa ïti i roto i to mata na, aore hoì òe i ìte i te räau rahi i roto i to òe iho mata ? E tërä ra haavare e, E mata na i te ìriti i te räau rahi i roto i to òe iho mata, èi reira òe e ìte maitaì ai ia ìriti i te päpäa ïti i roto i te mata o to taeaè.

Te reira tumu räau i to na hotu

(Mät 7,16-20 ; 12,33-35)

43 È ère hoì i te räau maitaì tei hotu mai i te mäa ìno ; è ère hoì i te räau ìno tei hotu mai i te mäa maitaì.

44 Te ìteä nei te mau räau atoà i to na iho huero mau : è ère hoì i to nià i te räau taratara te tute ia noaa mai, e te vine hoì è ère ia to nià i te tätarämoa.

45 E tuu mai te taata maitaì i te mea maitaì no roto i te puèraa o te maitaì ra o to na âau ; e tuu mai te taata ìno i te mea ìno no roto i te puèraa o te ìno ra o to na âau : no te î hoì o te âau i parau ai te vaha.

Heuraa Manaò.

Te faanahoraa e te heheuraa

Mau ìrava 39-40 : Parabole no te ärataì i te matapö

39 : Ua parau atoà atu ra ò Ia ia rätou i teie nei parapore : E ärataì anei te matapö i te matapö.  Èita anei raua toopiti e topa i roto i te hoê âpoo.

40 : Àita te pipi i hau atu i to na fatu ; e riro rä te mau pipi faaroo atoà mai to na ra fatu.

Heuraa : Te faaòhipa ra Ietu i te hohoà o te hoê matapö e ärataì ra i te tahi atu matapö no te faahohoà i te mau fifi o te mau ärataì aore ra te mau òrometua haapii iho o te ère ra i te ìte maite i te pae no te oraraa värua. E tià i te mau pipi ia hinaaro e riro mai to rätou fatu ia Ietu, ò na hoì te ärataì mau.

Na ìrava 41 e te 42 : Te haavare e te haaväraa

41 : E aha òe i ìte ai i te raau rahi i roto i te mata o to taeaè ra, e aore òe i ìte i te raau rahi i roto i to òe iho mata.

42 : E aore rä, nahea e tià ai ia òe ia parau i to òe taeaè e, È te taeaè, e tätara vau i te ôfaì e vai ra i roto i to òe mata, o òe tei òre i ìte i te raau rahi e vai ra i roto i to òe mata ? E te na na, a ìriti na mua i te raau rahi i roto i to òe iho mata, èi reira òe e ìte ai e nahea ia ìriti i te ôfaì i räpae i te mata o to taeaè.

Heuraa : Ua faahapa Ietu i te haavare o te feiä e faahapa ra i te mau hape rii a vëtahi ê ma te òre e täuà i ta rätou iho mau hara rahi. Te önoöno ra ò Ia i nià i te faufaaraa ia hiòpoà e ia faatītīaifaro ia na iho hou a haavä ai ia vëtahi ê.

Mau ìrava 43 e tae i te 45 : Te tumu raau maitaì e te hotu maitaì

43 : È ère i te raau maitaì o te faahotu mai i te huero ìno, e òre atoà i te raau ìno e faahotu mai i te huero maitaì.

44 : Ua ìte hoì te mau raau atoà ia na iho i to na ra hotu. Èita te vine e ôteohia i te raau taratara, èita atoà te vine e ôotihia i te raau taratara.

45 : Na te taata maitaì i hopoi mai i te mea maitaì i roto i te taoà maitaì o to na âau, e na te taata ìno e hopoi mai i te mea ìno i räpae i to na âau ìno ; no te mea no roto i te manaò rahi o te âau e parau ai te vaha.

Heuraa : Ua faaòhipa Ietu i te faahohoàraa o te tumu raau e to na mau hotu no te haapii e te faaìte ra te mau òhipa e te mau parau a te hoê taata i te huru o to rätou âau. E faatupu te âau maitaì i te mau òhipa maitätaì, area te âau ìno ra, e faatupu ia i te mau ohipa ìino.

Te hoê irava e tià e faufaa te ìrava 45 ia : E tuu mai te taata maitaì i te mea maitaì no roto i te puèraa o te maitaì ra o to na âau ; e tuu mai te taata ìno i te mea ìno no roto i te puèraa o te ìno ra o to na âau : no te î hoì o te âau i parau ai te vaha.

Faaòhiparaa
Parau mau : A tütava i te àtuàtu i te hoê âau maitaì e te viivii òre, no te mea e faaìte ta òutou mau òhipa e ta òutou mau parau i te reira.

Manaò täuturu : A hiòpoà ia òutou iho hou a faahapa ai ia vëtahi ê. A ära i to òutou iho mau paruparu e a òhipa no te faatītīaifaro i te reira.

Ärataìraa mäìti : A haapaò maitaì i roto i te mäìtiraa i ta òutou mau ärataì e i ta òutou mau òrometua haapii. A ìmi i te feiä e faaìte ra i te paari mau e te âau tià.

Na roto i te taa-maitaì-raa e te faaòhiparaa i teie mau haapiiraa i roto i te Ruta èv. Pene 6 i te mau ìrava 39 e tae i te 45, e faanaho ia, ia tätou ia ora ma te parau-tià, ma te parau mau e te ora maitaì i te faaroo.

No te marämarama maitaì i te ìrava 45 E hopoi mai te taata maitaì i te mea maitaì i roto i te taoà maitaì o to na âau, e na te taata ìno e hopoi mai i te mea ìno i räpae i to na âau ìno ; no te mea no roto i te manaò rahi o te âau e parau ai te vaha i te reira.

1. Te taoà faufaa o te âau

Te auraa : Te taò " taoà " o te mea ia ta te hoê taata e haaputu e e poihere i roto i te âau o te hoê taata. Te faatäipe ra te reira i te mau manaò, te mau faufaa, te mau haerea, e te mau hinaaro o te hoê taata.

Te âpitiraa atu : E faatupu ihoä te hoê âau tei î i te hämani maitaì, te mau faufaa maitätaì, e te paari i te mau parau e te mau òhipa maitätaì e te äupuru.

2. Te âau maitaì e te âau ìno

Te auraa : Te âau maitaì o te hoê ia tei tuàti i nià i te mau peu maitaì o te parau-tià e te hanahana, âreà te âau ìno ra ua î ia i te mau manaò ìino e te mau ôpuaraa ìno.

Te âpitiraa atu : E faaìte roa te huru maitaì o te mau parau e te mau òhipa a te hoê taata i te huru o to rätou âau. Mai te mea e mea maitaì te âau, e mätara mai ia te mau mea maitaì mai roto mai i te reira ; mai te mea e, e mea ìno te âau, e mätara mai ia te mau mea ìno mai roto mai i te reira.

3. Te âau i au-tahi-maite-hia

Te auraa : Te parau " te manaò rahi o te âau " e faaìteraa te reira e, te mea e vai ra i roto i te âau o te hoê taata, e ìtehia ia na roto i ta na mau parau.

Manaò täuturu : E hiò te mau parau a te hoê taata no to rätou âau. E faaìte ta tätou mau parau i to tätou manaò e huru âau hohonu. Mea faufaa roa ia ia àtuàtu i te mau manaò e huru fëruriraa maitätaì ia riro ta tätou mau parau èi mea maitaì e te ora.

Faaòhiparaa òhie

Hiòpoàraa i roto ia tätou iho : A rave i te taime no te fëruri e aha te faaî i to tätou âau. Ua î anei tätou i te maitaì, te mauruüru e te aroha, Aore ra te vai ra anei te mau manaò täno òre o te òhipa i nià i ta tätou mau parau e ta tätou mau òhipa.

A faahotu i te hämani maitaì : A tūtava i te faaàmu i to tätou âau i te mau faufaa maitätaì e te äupuru. A taiò i te mau päpaìraa moà, a haaàti ia tätou i te mau taata maitaì e a faaòhipa i te âau mehara.

Te mau parau e te mau òhipa maitaì : A ära i ta tätou mau parau e ta tätou mau òhipa. A tütava i te paraparau e i te òhipa ma te maitaì e te marü, ma te faaìte i te hoê âau maitaì. Na roto i te marämaramaraa e te haapäpüraa ra teie ìrava i te täairaa i rotopü i te huru roto o to tätou âau e ta tätou mau parau no räpae, e ta tätou e faatäno maitaì aè i to tätou mau manaò e ta tätou mau òhipa i nià i te mau faufaa o ta tätou e hinaaro ra e faaäu.

E tuhaa teie mau ìrava no te mau haapiiraa a Ietu no nià i te huru no te oraraa i te tiàraa pipi mau, e te tävini mau, e te tiàturiraa mau.

Manaò 1 : Te mau fifi o te matapö (mau ìrava 39 e te 40)

Faahohoàraa o te puta ärataì : Ua faaòhipa o Ietu i teie parapore no te faaìte i te mau fifi ia pee i te feiä faatere e aore rä te mau òrometua aò, mau òrometua haapii, e tae noa atu te mau taata e tiàturi i te mau haapiiraa a Ietu. Te hoê ärataì matapö e ärataì ihoä i ta na mau pipi ia hape.

Faaòhiparaa : A tïtau manihini i te feiä e faaroo ra ia tätou ia mäìti maitaì i to rätou mau ärataì faaroo e ia tütava i te riro èi pipi o te faahohoà-mau-raa i te mau haapiiraa a te Metia a rä o Ietu.

Manaò 2 : Te haavare e te haaväraa (na ìrava e piti 41 e te 42)

Te haavare o te mau haaväraa : E faahapa o Ietu i te feiä e haavä ia vëtahi ê ma te òre e hiòpoà i ta rätou iho mau hape. Na te hohoà o te àihere e te tumu raau e haapäpü i te faufaa o te hiòpoàraa ia na iho e te haèhaa.

Faaòhiparaa : A faaitoito i te feiä e faaroo ra ia tätou ia haapaò na mua i to tätou iho mau paruparu e ia faaìte i te aroha e te marämaramaraa i te huru o vëtahi ê.

Manaò 3 : Te mau hotu o te âau (mau irava 43 e tae i te 45)

Te tumu raau maitaì e te hotu maitaì : Te mau òhipa e te mau parau a te hoê taata, e faaìteraa te reira no te huru o to tätou âau. E faahotu mai te âau maitaì i te hotu maitaì, âreà te âau ìno ra, e faahotu mai ia i te huero ìno.

Faaòhiparaa : A faaitoito i te feiä e faaroo ra ia tätou ia faatupu i te hoê âau tei î i te hämani maitaì, te faaroo, e te here, ia riro ta tätou mau òhipa e ta tätou mau parau èi mea faaitoito e te maitaì.

Te naò ra ta tätou ìrava 45 E tuu mai te taata maitaì i te mea maitaì no roto i te puèraa o te maitaì ra o to na âau ; e tuu mai te taata ìno i te mea ìno no roto i te puèraa o te ìno ra o to na âau : no te î hoì o te âau i parau ai te vaha.

Turämaraa : Te haamatara ra teie ìrava i te täairaa i rotopü i te huru roto o te âau e te mau parau no räpae. E tïtau te reira i te hiòpoàraa hohonu e te hoê fafauraa ia äupuru i te mau manaò e te mau huru maitaì.

Èi faaotiraa : A haamanaò i te feiä e faaroo ra ia tätou i te faufaaraa ia àtuàtu i te hoê âau viivii òre o te tueä ra e te mau haapiiraa a Ietu Metia. A faaitoito ia tätou ia ora ma te parau tià, ma te faaìte i to tätou faaroo na roto i ta tätou mau òhipa e ta tätou mau parau. Ia faaòhipa tätou i teie mau haapiiraa i roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà, ma te ani i te Atua ia täuturu ia tätou ia faahotu i te âau maitaì e ia ora ia au i ta Na mau haapiiraa, ia ôtohe ûàna te ìno, e ia hotu ùmu noa te maitaì.

Èi parau paari.

E ìtehia te hohoà mau o to tatou huru i roto i ta tätou mau parau e ta tätou mau òhipa. E faatupu te hoê âau tei î i te maitaì, te here, e te parau mau i te mau parau faaitoito e te mau òhipa äupuru. E faahotu anaè i to tätou âau mä te haapaò maitaì, no te mea no roto mai te reira i te rahiraa o te mau mea ta tätou e fänaò ra i roto i te oraraa ta tätou e fänaò ra e o vëtahi ê. Ia riro ta tätou taoà no roto roa mai èi tumu no te marämarama e te viivii òre, o te haafaufaa eiaha noa i to tätou oraraa, i te oraraa atoà rä o te feiä e haaàti nei ia tätou.

" A ìte, a marämarama, a täuturu ".

Heheuraa Ìrava

-Taramo 92, 13 E ruperupe te taata parau-tià mai te tämara ra, e tupu ia mai te âreti i Repanona ra.

-Materi 10, 11 Te vaha o te feiä parau-tià ra, e tumu ia no te ora ; te täpoìhia ra rä te vaha o te paieti-òre ra e te ìno.

-1 Törïnetia 15, 57 E teie nei, ia haamaitaìhia te Atua, o tei höroà mai i te rë no tätou, no to tätou Fatu ra no Ietu Metia.

-Ruta èv. 6, 45 E tuu mai te taata maitaì i te mea maitaì no roto i te puèraa o te maitaì ra o to na âau ; e tuu mai te taata ìno i te mea ìno no roto i te puèraa o te ìno ra o to na âau : no te î hoì o te âau i parau ai te vaha.

Faaitoitoraa.

Taramo 92 ìrava13 : E tupu te feiä parau-tià mai te tumu tämara ra te huru, e e tupu rätou mai te âreti no Repanona ra. Te haapäpü nei teie mau ìrava i te nehenehe e te puai o te feiä parau tià. Ua faaäuhia te feiä parau-tià i te mau tumu raau teitei e te puai, o te faatäipe ra i te tupuraa, te itoito, e te rahi. Ua mätauhia te tämara e te âreti no Repanona no to rätou oraraa mäöro e to rätou oraora-maitaì-raa, o te faahohoà ra ia i te âueue-òre-raa e te ruperupe o te feiä parau-tià.

Materi pene 10 ìrava 11 : O te vaha o te feiä parau-tià ra, e tumu ia no te ora, âreà te parau ìno ra, e täpoì ia i te vaha o te paieti òre ra. Te haapäpü nei teie ìrava i te faufaa o te mau parau a te feiä parau-tià. Ua faaäuhia ta rätou mau parau i te hoê tumu o te ora, ma te hopoi mai i te faaitoitoraa, te tiàturiraa, e te paari i te feiä e faaroo ra ia rätou. I te tahi aè pae, ua täpaòhia te mau parau a te feiä ìino e te haavïraa ûàna e te ìno, o te haapäpü ra ia i te taa-ê-raa i rotopü i te maitaì e te ìno.

1 Törïnetia pene 15 ìrava 57 : Ia haamaitaìhia rä te Atua o tei höroà mai i te ora ia tätou nei na roto i to tätou Fatu ia Ietu Metia. Te faaìte ra teie ìrava i to rätou mauruüru i te Atua no te upootiàraa i te pae värua i höroàhia mai e Ietu Metia. Ua riro teie upootiàraa èi puna no te tiàturiraa e te upootiàraa no te feiä faaroo, ma te faahaamanaò ia tätou e, noa atu te mau tämataraa no te oraraa, e upootià te faaroo i te tiàturiraa ia Ietu Metia.

Ruta èv. Pene 6 ìrava 45 : E tuu mai te taata maitaì i te mea maitaì no roto i te puèraa o te maitaì ra o to na âau ; e tuu mai te taata ìno i te mea ìno no roto i te puèraa o te ìno ra o to na âau : no te î hoì o te âau i parau ai te vaha. Te haapii ra Ietu e na te âau o te taata tätaìtahi e faaoti i te mau parau e te mau òhipa e faahiti. Te faaäu ra ò Ia i te taata maitaì, o te huti mai i te mau mea maitätaì mai roto mai i te taoà maitaì o to na âau, i te taata ìno, o te huti mai i te mau mea ìino i roto i ta na taoà ìno. Òia hoì, te faaìte ra ta tätou mau parau e ta tätou mau òhipa e aha to roto ia tätou. Mai te mea e, ua î to tätou âau i te maitaì, te paari e te viivii òre, e ìtehia ia te reira i roto i to tätou oraraa i te mau mahana atoà. I te tahi aè pae, mai te peu e ua î roa to tätou âau i te ìno, e ìte-atoà-hia te reira. Te haapäpü ra teie ìrava i te faufaaraa ia àtuàtu i te hoê âau viivii òre e te maitaì, no reira mai to tatou mau hinaaro e ta tatou mau òhipa mau.

 

Pehepehe.

Te taata iho e te parau-tià.

I raro aè i te marumaru o te matapö o te ärataì,

Ia ärataì te hoê i te tahi i te vahi päpü òre,

E riro te mau âpoo èi fifi no rätou,

E e maruä raua toopiti atoà ra i nià i te èà.

 

E tià anei ia tätou ia haavä i te mea i roto i te mata,

Ia àmaa anaè te hoê raau i nià ia tätou.

Ua haapöirihia te âau i to rätou teòteò,

I raro aè i te teiaha o to rätou iho mau ata.

 

Mai te raau maitaì ra, e faahotu mai i te huero maitaì,

E no roto i te aau viivii òre ra e märö ai te taata,

Âreà te värua ìno ra, e horo ê ïa,

E te parau ìno e te parau ìno.

 

Te taata maitaì no roto i te taoà o to na ra âau,

O tei faatupu i te paari e te maitaì,

Ua ueue iho ra te paieti òre i te mätaù,

Ua î ta na parau i te haavare.

 

E mata na tätou i te faaroo i teie haapiiraa hanahana,

E ìmi na tätou i te parau mau i roto ia tätou iho,

Ia riro hoì to tätou oraraa èi mau aa,

No te hoê here o te òre roa e mou.

 

Teraì òr. Faatura.